Υπήρχαν αντιχουντικοί αξιωματικοί;

 Τέσσερις+1 ιστορίες, με την ευκαιρία της 47^ης επετείου της δικτατορίας.

Μικρές και απλές, αφανείς ιστορίες του στρατού, για άγνωστες πράξεις αξιωματικών που φωτίζονται μόνο από το βάθος του χαρακτήρα τους και της εποχής τους.

Υπήρχαν αντιχουντικοί αξιωματικοί επί χούντας; Το ερώτημα στην αρχή φαινόταν αφελές γιατί όλοι νόμιζαν πως από το σύνολο των αξιωματικών, μετά τις εκκαθαρίσεις με την υπόθεση «Ασπίδα», δεν έμεινε ίχνος δημοκρατικού αξιωματικού.

Η Σάλπιγγα. Έργο κρατουμένου στο μουσείο του ΣΦΕΑ στο ΕΑΤ-ΕΣΑ

Πως όμως θα καταλάβαινε κανείς στο στρατό ότι, ένας αξιωματικός είναι αντιχουντικός εμμέσως ή αμέσως; Πολλά είναι τα περιστατικά που μπορούσαν να το δείξουν. Μικρές πράξεις που όμως μετά, όταν τις εκτιμάς με βάση τα δεδομένα, καταλαβαίνεις ότι δεν ήταν καθόλου τυχαίες. Δεν είναι ιστορίες ηρωικές με μεγάλα λόγια και μεγαλόστομες διακηρύξεις που προκαλούν θαυμασμό. Ήταν μικρές πράξεις που έδειχναν χαρακτήρα. Όποιος ξέρει, τι συνθήκες επικρατούσαν τότε στο στρατό, μάλλον θα αλλάξει γνώμη για την αξία αυτών των «άχρωμων», μικρών πράξεων των άγνωστων αξιωματικών. Άλλωστε, η αντίσταση στη χούντα είχε διάφορες μορφές και ο καθένας έβαλε το λιθαράκι του, όπως νόμιζε ότι μπορούσε. 

Οι ιστορίες είναι πολλές όπως και κάθε ιστορία του στρατού. Διάλεξα τέσσερις από αυτές και τις γράφω, για πρώτη φορά, χωρίς περικοκλάδες, συνοπτικά, σε πρώτο ενικό, για να είναι πιο ζωντανές.

Το κελί του Σπύρου Μουστακλή στο ΕΑΤ-ΕΣΑ
 

Ιστορία 1^η

1970. Νεοσύλλεκτοι στην Τρίπολη. Το 2^ο Γραφείο, καλεί ομαδικά τους στρατιώτες για τη συμπλήρωση «βιογραφικού». Τρομοκρατία αφόρητη. Καθοδήγηση άμεση για το τι αντικομουνιστικό πρέπει να γράψουμε και τι πρέπει να «καρφώσουμε». Να απολογηθούμε και να αποκηρύξουμε κάθε ιδεολογία που δεν ταιριάζει στη χούντα. Να γράψουμε τι δράση μας με λεπτομέρεια. Να προδώσουμε.

Το σύνηθες ήταν οι στρατιώτες να γράφουν ό,τι ήθελαν οι αξιωματικοί του Α2 για να γλυτώνουν και ας έγραφαν και ψέματα. Οι αξιωματικοί το καταλάβαιναν αλλά σπάνια πείραζαν μη φακελωμένους, τους αρκούσε που δήλωναν υποταγή. Όσοι όμως ήταν φακελωμένοι, κυρίως στις κατηγορίες Β΄ και Γ΄, άρχιζε το μαρτύριο. Ανακρίσεις, ξύλο, σφαλιάρες, ξανα ανακρίσεις όχι για να βγάλουν την αλήθεια αλλά για να τον σπάσουν και να αποκηρύξει την ιδεολογία του. Δύσκολες συνθήκες και όσοι άντεξαν, άντεξαν.

Συμπλήρωσα το βιογραφικό μου με τα βασικά στοιχεία που γνώριζα ότι είχε ο φάκελός μου, με ψυχρό τρόπο, σαν να ήταν κάτι φυσικό. Δεν το περίμεναν! Τους έδωσα αφορμή για επίθεση, να με λιώσουν που με τόσο θράσος γράφω αυτό που γράφει ο φάκελός μου.

Στο μεταξύ, μόλις πριν λίγες μέρες στο λόχο μας ήρθε διοικητής ένας Δόκιμος ανθυπολοχαγός που μόλις αποφοίτησε από την σχολή Ευελπίδων. Έβγαλε πύρινους λόγους υπέρ της δικτατορίας. Μας έπιασε τρόμος, για το τι μπορεί να κάνει.

Την επομένη του βιογραφικού δυο από το Α2 έρχονται στον διοικητή μας, που στο μεταξύ έμαθε τις μεθόδους του Α2,  και ζητάνε να με πάρουν για ανάκριση… είμαι δίπλα στο θάλαμο και τους ακούω.

-Τι έκανε; Ρωτάει ο νεαρός διοικητής.

-είναι κομμουνιστής. Τα   έγραψε όλα στο βιογραφικό.

-Λέει αλήθεια;

-Ναι αλλά…

-Τι αλλά; Λέει αλήθεια και θέλετε να τον ανακρίνετε και απ ό,τι καταλαβαίνω να τον δείρετε γι αυτό; Αν έλεγε ψέματα δεν θα τον ανακρίνατε;

-Όχι, ξέρετε τους κομμουνιστές εδώ… τους παίρνουμε να τους αλλάξουμε…

-Με ποιόν τρόπο, με ξύλο;

-Μα κ. διοικητά είναι στο πρόγραμμα…

-Από μένα δεν πρόκειται να πάρετε αυτόν τον στρατιώτη. Δεν έμαθα αυτά εγώ στη σχολή. Και μη τολμήσετε να το κάνετε έξω ή εν απουσία μου. Τώρα θα ξέρω ποιος θα το κάνει.

Έφυγαν. Την επομένη με φώναξε, δήθεν για να μου αναθέσει κάτι.

-          -Είσαι κομμουνιστής;

-          -Δεν μιλάω πολιτικά αλλά έτσι γράφουν τα χαρτιά μου.

-          -Τα ξέρω όλα. Μη κάνεις τίποτα που να δίνεις αφορμή. Δεν θα σε πειράξει κανένας όσο είμαι εδώ!

Έμεινα με το στόμα ανοικτό. Τι ακριβώς προσπαθούσε να κάνει; Να με παγιδεύσει ή να με κάνει «φίλο», ως δήθεν προστάτης; Περίμενα να δω τις εξελίξεις. Αυτές όμως δεν δικαίωσαν κανένα φόβο. Πραγματικά, αυτό που είπε το έκανε. Και δεν άφησε ούτε και προβοκάτσια να μου κάνουν κάτι βαλτά «καλά παιδάκια» που τα φύτεψαν στο λόχο και τα έβαλε σε τάξη.

Λίγες μέρες μετά, ορκιστήκαμε και φύγαμε. Κάποιοι σύντροφοι δεν είχαν την τύχη να έχουν τέτοιο διοικητή. Και υπέφεραν…

Ιστορία 2^η

1971, Στρατόπεδο Μ. Αλεξάνδρου στην Αλεξανδρούπολη

Λόχος ανεπιθύμητων για εφοδιασμό - μεταφορές. Όλοι με κάποιο χαρακτηρισμό, ανάμεσα όμως μερικοί χουντικοί και κάποιοι ποινικοί για χαφιεδισμό.

Ο διοικητής, ένας σπουδαίος άνθρωπος, με στέλνει κατ ευθείαν στο γραφείο εντύπων. Κάθε πρωί του πηγαίνω χαρτιά που ετοιμάζω για υπογραφή. Μου ανοίγει κουβέντες και εγώ τις κλείνω.

Μια μέρα με φώναξε να με ρωτήσει για τον μαρξισμό τι είναι, τι λέει, πως το εννοεί κλπ, γιατί θα έδινε εξετάσεις στη σχολή για βαθμό. Του είπα αυτά που ήθελε, να μάθει και αυτός τα μετέτρεπε σε αντικομμουνιστική εξέταση! Γέλασα!

-   δεν είναι έτσι του λέω.

- δεν θα με περάσουν αλλά έτσι είναι αν έτσι θέλουν να ακούσουν, μου λέει!

Μου έκανε εντύπωση η εκμυστήρευση. Δεν είπα τίποτα.

Κάποιο βράδυ, εν απουσία του διοικητή, το Α2 οργάνωσε ιδεολογική ανάκριση μου για να αποδείξουν ότι ο κομμουνισμός είναι… κατώτερη θεωρία. Ήταν για γέλια και στο τέλος κατέληξαν σε απειλές για την ακεραιότητα μου.

Την άλλη μέρα ρωτάω τον διοικητή αν τους έβαλε αυτός να το κάνουν. Έγινε έξαλλος. Φώναξε τον ανθυπασπιστή, ένα καθήκι κανονικό, και του είπε να μην επαναληφθεί αυτό με στρατιώτη! Έτσι και έγινε, κανένας δεν πείραξε έκτοτε ούτε εμένα ούτε άλλο στρατιώτη γιατί δεν ήμουν ο μόνος αριστερός εκεί. Και κάποιες φορές που με έβγαλε ο ανθυπασπιστής αναφορά σκοπίμως, με ψευδείς κατηγορίες, για τρομοκρατία και για να φάω φυλακή, ο διοικητής τον αγνόησε προσβλητικά.

Είχα στο μεταξύ πιάσει σύνδεση με την παράνομη οργάνωση του ΚΚΕ στον Έβρο. Μια μέρα έπεσα πάνω στον γραμματέα της οργάνωσης, ανάμεσα σε πολύ κόσμο στο κέντρο της Αλεξανδρούπολης και παραβιάζοντας τους κανόνες συνωμοτισμού, του ένευσα αυθόρμητα χαιρετισμό, δεν συγκρατήθηκα. Τεράστια απερισκεψία και ανετοιμότητα. Σε 10 λεπτά ήμουν περικυκλωμένος από την Οργάνωση Ασφαλείας Στρατού (ΟΑΣ). Στοιχεία, ερωτήσεις, ταυτότητες κλπ αλλά στο τέλος με άφησαν, άγνωστο γιατί. Κατάλαβα ότι κινδυνεύω άμεσα. Γύρισα στο στρατόπεδο αμέσως και πρωί – πρωί την επομένη, πηγαίνω στον διοικητή για υπογραφές και αντί γι αυτό του λέω το επεισόδιο, χωρίς να του πω τίποτα πέρα από τα πιο απαραίτητα που είδαν οι χαφιέδες για να ξέρει, αν έρθουν από τον ΟΑΣ.  

- ποιος ήταν; με ρωτάει.

- παλιός φίλος

- κομμουνιστής…

-παλιός φίλος, τώρα δεν ξέρω.

- άσε, κατάλαβα εγώ. Καλά που μου το λες!

-Γιατί;

-Γιατί πρέπει να ξέρω τα πάντα για σένα. Έπρεπε να έχω πίσω σου στρατιώτη να σε παρακολουθεί σε όλα. Δεν το έκανα ποτέ. Αν το ανακάλυπταν της ΟΑΣ, θα έπαιρνε κι εμένα η μπάλα. Ευτυχώς. Πες μου μερικά πράγματα δρόμο, ώρα, κατεύθυνση κλπ για να τους πω ότι είσαι υπό την πλήρη παρακολούθησή μου, και θα σε καλύψω. Δεν φαντάζομαι όμως να μπλέχτηκες με καμιά παράνομη οργάνωση; Ούτε να έκανες τίποτα μέσα στο στράτευμα...

Φυσικά δεν γινόταν να του πω ούτε ότι είχα πάρει επαφή με το ΚΚΕ, ούτε ότι με την άνεση που είχα στο λόχο (εφοδιασμός άλλων μονάδων, μεταφορές κλπ) είχα επαφή με άλλα στρατόπεδα και συντρόφους που πραγματικά υπέφεραν. Στηρίχθηκα στο ότι τίποτα και ποτέ δεν είχε γίνει αντιληπτό από την ΟΑΣ ή την Ασφάλεια Αλεξανδρούπολης και δεν είχα άδικο. Εκεί δεν κάναμε λάθος στους κανόνες συνωμοτισμού.

-Μη φοβάσαι, μου λέει, θα σε καλύψω!

Μετά από λίγο ήρθε ένα τζιπ με αξιωματικούς της ΟΑΣ στον διοικητή. Τους έβλεπα ήμουν κάπου κοντά στο γραφείο του. Έγιναν κάτι διαπραγματεύσεις και έφυγαν στα γρήγορα.

Με φωνάζει αμέσως ο διοικητής.

-Ούτε στον παπά της γειτονιάς μη το πεις! Τους είπα ότι σε παρακολουθώ κάθε μέρα και ώρα και ούτε μια μέρα δεν παρατηρήσαμε κάτι μεμπτό, είσαι άριστος στρατιώτης και τέτοια, τους είπα! Τους είπα εγώ πρώτος τι έγινε χθες και έμειναν με ανοικτό το στόμα. Όμως πρέπει να φύγεις αμέσως τώρα, ήρθε απόσπαση με διαταγή από την Αθήνα.

-που να πάω;

-σε μια μονάδα στη Νεάπολη Κοζάνης.

-μήπως είναι παραπειστικό για να με πάρουν από εδώ; κι αν με πάνε στο στρατοδικείο Καβάλας; Αν με σκοτώσουν στο δρόμο;

-τι είναι αυτά που λες, εδώ έχω τη διαταγή ΓΕΣ: «άμεση δυσμενή απόσπαση».

Τον είδα να κλονίζεται κάπως σκεπτόμενος αυτά που του είπα. Άρχισε να παίζει νευρικά το μολύβι. Μου λέει λίγο μουδιασμένος:

-  ξέρω τον διοικητή εκεί. Είναι καλός, είναι φίλος, μη φοβάσαι. Θα τον πάρω τηλέφωνο τώρα να του το πω.

Πράγματι πήρε τηλέφωνο επί τόπου και τον ενημέρωσε, ζητώντας  μόλις πάω εκεί να τον ενημερώσει. Ήθελε να καθησυχάσει εμένα αλλά και τον αυτό του.

Όλο το ταξίδι μέχρι τη νέα μονάδα ήταν ένας φόβος μήπως και ανα πάσα στιγμή συμβεί κάτι προσχεδιασμένο. Δεν έγινε τίποτα. Έφτασα στη Νεάπολη Κοζάνης χωρίς πρόβλημα. Το πρωί, στην αναφορά, ο διοικητής με ρώτησε τι εργασία έκανα στο άλλο στρατόπεδο.

- Στο γραφείο εντύπων, βιβλίων κλπ ήμουν.

- Εδώ θα πας στο Γραφείο Κινήσεως, μου λέει, έχουμε ανάγκη εκεί.

Πετάγεται ο ανθυπασπιστής και του ψιθυρίζεις στο αυτί, κάτι για τον φάκελό μου και τους κινδύνους…

-το ξέρω αλλά έχω συστάσεις από τον λόχο του ότι κάνει καλή δουλειά, του λέει φωναχτά. Εδώ έχουμε ανάγκη από δουλειά, αυτά θα κοιτάζουμε τώρα;

Ιστορία 3^η

1972, Νεάπολη Κοζάνης.

Συναγερμός στο στρατόπεδο, ήρθε ο υποστράτηγος διοικητής της μεραρχίας στο άλλο στρατόπεδο και μπορεί να έρθει και σε εμάς. Όλοι σε δουλειές του λόχου, εφοδιασμού - μετφορών ήταν, και κάποιοι σε δήθεν ασκήσεις. Δεν ήρθε όμως. Το μόνο που ζήτησε ήταν κάτι εντελώς παράξενο. Να δει εμένα!

Με φωνάζει ξαφνικά ο διοικητής.

-αμέσως στο γραφείο μου.

-μάλιστα

Πηγαίνω στο γραφείο του και τον βλέπω να πιάνει το κεφάλι του.

-          θα με κάψεις εσύ, θα με κάψεις! Τι τα θες βρε παιδάκι μου αυτά, μου λες;

-          Τι κ. διοικητά, για ποιο πράγμα μιλάτε;

-          Που είσαι κομμουνιστής, τι το θες; Κοίτα ρε παιδάκι μου, τα χαρτιά σου γράφουν εδώ: «άκρως επικίνδυνος κομμουνιστής Γ΄ κατηγορίας, στέλεχος του ΚΚΕ/ΡΟ». Τι είσαι πραγματικά και τι είναι αυτό το ΡΟ;

-          Α, θα εννοεί «Ρωσικόν»! Έτσι λένε αυτοί το πραγματικό ΚΚΕ.

-          Δηλαδή ρε είσαι και του Ρωσικού ρε Βασιλείου και  πράκτορας της Μόσχας, της KGP; Ρε που έμπλεξα! Και σε έβαλα στο Γραφείο Κινήσεως; Που να πάρει την τύχη μου…

-          Θητεία υπηρετώ τώρα κ. διοικητά δεν μιλάω πολιτικά.

-          Εσύ δεν μιλάς αλλά εμένα θα με κάψεις. Άκου να σου πω για να ξέρεις. Αυτοί από τη Μεραρχία μου έχουν στείλει μια διαταγή και ένα πίνακα αναφοράς με κουτάκια για σένα. Η διαταγή λέει ότι πρέπει κάθε βδομάδα να σε φωνάζω και να σου κάνω Εθνική Ηθική Διαπαιδαγώγηση και να σε πιέζω, άντε να σου δίνω και καμιά σφαλιάρα για να σε συνετίσω και να σε φέρω στο δρόμο της πατρίδος. Πρέπει να συμπληρώνω τον πίνακα και τι προόδους έχω κάνει με σένα και τι αντιδράσεις έχεις. Με είδες να σε φωνάζω ποτέ και να το κάνω;

-   όχι, πρώτη φορά το ακούω αυτό.

-  εσύ πρώτη φορά το ακούς αλλά εγώ το συμπλήρωνα εικονικά και τους έλεγα άρες - μάρες - κουκουνάρες και ότι είσαι αμετανόητος και δεν αλλάζεις με τίποτα και τέτοια για να μη με γκαστρώνουν. Τώρα θα με πιάσουν στα πράσα.

-   γιατί, πως θα το μάθουν;

-   άκου, για να μη το μάθουν, αν σε ρωτήσουν πρέπει να πεις ότι κάθε Παρασκευή σε καλώ στο γραφείο, σε φωνάζω, σε βρίζω, σε απειλώ σε νουθετώ αλλά εσύ είσαι αμετανόητος! Αν πεις ότι δεν σε φωνάζω μ’ έκαψες.

-   Και γιατί όλα αυτά;

-   γιατί ο στρατηγός ζήτησε εσένα ονομαστικά να σε δει και μαζί και μένα, να σε συνοδεύω, θα πάμε μαζί.

-  Τι να με κάνει;

-   Μη κάνεις ότι δεν ξέρεις. Θα πέσει ανάκριση! Θέλει να σε αλλάξει αλλά θα μου αλλάξει και μένα τα φώτα.

-   Κανένα πρόβλημα

-   Είσαι με τα καλά σου, ξέρεις που πάμε; Στο στόμα του λύκου!

-   δε φοβάμαι.

-   καλά το κατάλαβα εγώ, είσαι εντελώς βλάκας, πας να φας το κεφάλι σου!

-   και τι να κάνω; Με ζήτησε, θα πάμε.

-  βρε παιδάκι μου πως είσαι έτσι, δεν φοβάσαι, τι τα ήθελες μικρός – μικρός αυτά; Τι ήθελες να πας και εξορία και τώρα τα τραβάω εγώ; Εσύ είσαι κομμουνιστής! Είσαι μωρέ;

-   έτσι λένε τα χαρτιά μου, εσείς μου τα διαβάσατε.

-   έλα ντε τι λέω κι εγώ, εσύ είσαι «μεγάλος κομμουνιστής» και να δούμε πως θα ξεμπλέξουμε.

Πηγαίνουμε με το αυτοκίνητό του, στο δρόμο ο διοικητής μουρμούριζε για την «ατυχία του» και γέμιζε φόβους. Όσο έβλεπε εμένα ψύχραιμο, τόσο φοβόταν ότι θα γίνει «κάτι κακό» με τις απαντήσεις που θα δώσω.

Μπαίνουμε μέσα σε ένα μεγάλο αντίσκηνο εκστρατείας, στο άλλο άκρο ο υποστράτηγος. Γύρω του, μια κουστωδία αξιωματικών.

-παρουσιάσου.

-στρατιώτης….

-είσαι κομμουνιστής ρε; λέγε είσαι;

- θητεία υπηρετώ τώρα κ. διοικητά, δεν μιλάω πολιτικά, αλλά αυτό γράφουν τα χαρτιά.

-δεν είσαι δηλαδή;

-αυτό γράφουν τα χαρτιά.

-λέγε ρε είσαι ή δεν είσαι;

-ό,τι γράφουν τα χαρτιά, αλλά δεν μιλάω πολιτικά.

-γιατί ρε φοβάσαι;

-όχι δεν φοβάμαι, με εσάς δεν μιλάω.

-εδώ θα τα ξεράσεις όλα.

-δεν μιλάω.

Απευθύνεται στον διοικητή μου.

- κύριε διοικητά κάνει υπονομευτικές ενέργειες;

- όχι, τον παρακολουθώ.

- που τον έχεις τοποθετήσει;

- στο Γραφείο Κινήσεως

- και θα βάλει φωτιά στα αυτοκίνητα; είστε τρελός;

-….

Απευθύνεται σε μένα.

- πόσα ατυχήματα είχατε το τελευταίο εξάμηνο;

- κανένα.

- πόσα GMC έμειναν στο δρόμο;

- κανένα.

- πόσες συντηρήσεις κάνετε σε κάθε αυτοκίνητο;

- τόσες…

- τον βλέπετε, έχει εισχωρήσει μέσα στο στράτευμα, παριστάνει τον καλό στρατιώτη για να κάνει τα σαμποτάζ του. Συναγερμό πρέπει να σημάνουμε, να ελεγχτεί στα πάντα! Εσύ στρατιώτη θα αλλάξεις ιδεολογία, θα έλθεις στην αγκαλιά της πατρίδος, λέει ξαναγυρίζοντας σε μένα.

-δεν θα αλλάξω, δεν μιλάω μαζί σας πολιτικά.

- θα αλλάξεις, θέλεις δεν θέλεις!

- δεν θα αλλάξω, θέλετε δεν θέλετε!

Εξαγριώνεται, κινάει να έρθει προς το μέρους μου,  κινούνται και άλλοι, τα πόδια μου αρχίζουν να τρέμουν αλλά εκεί σταματάνε όλοι.

-  δε μου λες, σε φωνάζει κάθε βδομάδα ο διοικητής του να σου κάνει νουθεσία;

-   με φωνάζει.

-    και τι σου λέει

-  να αλλάξω ιδεολογία, φωνάζει, λέει να γυρίσω στην αγκαλιά της πατρίδος, να γίνω εθνικόφρων, να πολεμήσω τον κομμουνισμό…

-  α, καλά σου τα λέει, το βλέπω εδώ στις αναφορές. Κι εσύ ρε βλάκα γιατί είσαι αμετανόητος;

Απότομα αγριεύει.

-  θα σε σκίσω ρε, θα σε βάλω στα υπόγεια, θα σε βασανίσω θα βγάλεις το γάλα της μάνας σου, θα αλλάξεις τώρα εδώ ή σ’ έφαγε μαύρο σκοτάδι.

-   τέτοιοι είστε, λέτε ότι δεν κάνετε βασανιστήρια και κάνετε.

-  εσύ θα μου πεις ρε τι κάνουμε και τι όχι; λέγε τώρα, αλλάζεις για να λήξει εδώ το θέμα;

-   δεν μιλάω, δεν απαντάω.

-   δηλαδή δεν αλλάζεις.

-   δεν αλλάζω.

-   έχασες, θα σε φάει το μαύρο σκοτάδι. Μπορεί να γλύτωσες από τις άλλες αρχές που σε έπιασαν αλλά από το στρατό δεν γλυτώνεις. Δεν μπορεί ο εθνικός στρατός μας να έχει κομμουνιστές. Ή θα αλλάξεις ή δεν θα υπάρχεις. Φύγε τώρα και περιμένω να μου αναγγείλει ο διοικητής σου ότι άλλαξες.

Φύγαμε. Στο δρόμο ο διοικητής σταματάει στην άκρη το αυτοκίνητο, δεν μπορούσε να οδηγήσει. Με ρωτάει:

-   τι θα γίνει τώρα, ξέρεις;

-   όχι.

-   θα μας φάει η μαρμάγκα και τους δύο!

-   γιατί και τους δύο;

-   γιατί ως αύριο πρέπει να αλλάξεις, αν δεν το κάνεις, που δεν το βλέπω, θα πάρει κι εμένα η μπάλα.

-   μη φοβάσαι εσύ.

-   δεν τους ξέρεις καλά. Γιατί νομίζεις με έχουν εδώ; Μόνο εσύ είσαι ανεπιθύμητος; Μόνο εσύ νομίζεις, δεν χωνεύεις τη χούντα. Κι εμείς δεν τη χωνεύουμε ρε παιδάκι μου αλλά δεν είμαστε τρελοί σαν εσένα. Τους πάμε με τα νερά τους. Δεν χρειάζεται να φέρνεις αντιρρήσεις, κάνε αυτό που σου λένε να γλυτώσουμε.

-   όχι, αυτό δεν γίνεται.

-   αγύριστο κεφάλι είσαι. τι θα πω εγώ αύριο;

-   ότι δεν αλλάζω.

-   εύκολο το έχεις. Καλά ρε παιδί μου πως τόλμησες και του είπες ότι κάνουν βασανιστήρια;

-    Αφού κάνουν!

-  ναι αλλά κατάμουτρα του το πέταξες. Κάνε κι εσύ μια υποχώρηση!

-   όχι.

-   καλά λέω αγύριστο κεφάλι… Πάντως να ξέρεις ούτε εμείς τους θέλουμε αλλά τι να κάνουμε…

Ένα μήνα μετά, ο υποστράτηγος κάνει και πάλι αιφνιδιαστικό έλεγχο, αυτή τη φορά κατευθείαν στο στρατόπεδο μας. Στο μεταξύ ο διοικητής έπαθε καρδιακή προσβολή και δεν είχαμε διοικητή, μόνο ο ανθυπασπιστής ήταν. Μπαίνοντας στην πύλη, ρωτάει πού είμαι εγώ, ονομαστικά. Του δείχνουν το Γραφείο Κινήσεως.

-  ακόμη εκεί είναι, δεν σας έβαλε φωτιά;

Μπαίνει μέσα στο γραφείο με 10 συνταγματάρχες κουστωδία.

-    γεια σου στρατιώτη, αναφέρσου.

-     Στρατιώτης…

-  σε έχω ελέγξει σε όλα. Εντάξει είσαι αλλά επειδή είσαι κομμουνιστής… δεν είσαι εντάξει! Είσαι υπό παρακολούθηση και μη τολμήσεις… Για φέρε εκείνο το βιβλιάριο αυτοκινήτου, τι γράφεις εδώ; Τι δείχνει αυτό το γράφημα στον τοίχο, τα ατυχήματα; Πού είναι τα σημερινά δελτία κινήσεως κλπ, κλπ.

Του τα εξηγώ όλα ήρεμα. Με κοιτάζει, ρωτάει λεπτομέρειες και μετά πάλι τα ίδια.

-  εντάξει, κάνεις καλή δουλειά αλλά είναι ώρα να αλλάξεις, να εγκαταλείψεις την κομμουνιστική ιδεολογία σου. Ένα έξυπνο παιδί δεν επιτρέπεται να είναι κομμουνιστής.

-   δεν μιλώ για την ιδεολογία μου.

-  πάλι τα ίδια και τα ίδια εσύ. Θα φας το κεφάλι σου στο τέλος.

Γίνεται μια παύση και πετάγεται ο συνταγματάρχης του 2^ου Γραφείου:

-   να σε ρωτήσω κάτι στρατιώτη. Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι αλλάζουν; Εσείς οι κομμουνιστές πιστεύετε ότι οι άνθρωποι αλλάζουν;

-   φυσικά, του λέω, διαφορετικά δεν θα είχε κανένα νόημα αυτή η ιδεολογία, αν δηλαδή οι κομμουνιστές πίστευαν ότι ο κόσμος δεν αλλάζει. Εσείς κ. συνταγματάρχα, πιστεύεται ότι αλλάζουν οι άνθρωποι;

-    φυσικά το πιστεύω, γι αυτό σε ρωτάω. Άστα αυτά, στο θέμα μας. Αφού λοιπόν παραδέχεσαι ότι ο άνθρωπος  αλλάζει, τότε πρέπει να παραδεχτείς ότι κάποια μέρα μπορεί να αλλάξεις κι εσύ και να έρθεις στην αγκαλιά της πατρίδος.

-  ναι (γουρλώνει τα μάτια του νομίζοντας ότι πέτυχε τον στόχο του!!!), πιστεύω, του απαντώ, ότι αυτό μπορεί να ισχύει και για εσάς και κάποια μέρα κι εσείς μπορεί να αλλάξετε και να… καταλαβαίνεται…

- τι είπες ρε αλήτη για μένα, ότι μπορεί να γίνω και κομμουνιστής; θα σε λιώσω επί τόπου ρε….

Κινείται βίαια κατά πάνω μου, πάνω από το γραφείο να με πιάσει, αλλά ο υποστράτηγος τον σταματάει και τον καρφώνει, λέγοντας περίπου:

-να μην έκανες τέτοια ερώτηση, να μην έπαιρνες τέτοια απάντηση. Άφησέ τον, είναι αμετανόητος κομμουνιστής αλλά κουτός δεν είναι... θα τα ξαναπούμε, θα τον κανονίσω εγώ με άλλο τρόπο, μόνος του θα αλλάξει… Εντελώς παράξενη συμπεριφορά αξιωματικού που κατά κανόνα δεν ανοίγουν διαλόγους.

Έφυγαν. Ο ανθυπασπιστής καθόταν ιδρωμένος, αποσβολωμένος και με κοίταζε με γουρλωμένα μάτια.

-  τι έκανες παιδί μου, είναι αλήθεια ότι είσαι κομμουνιστής; Το έβλεπα στα χαρτιά σου και δεν το πίστευα, δεν μου φαίνεσαι για κομμουνιστής εσύ, καλό παιδί είσαι, είναι δυνατόν;

Δεν του απάντησα, τον άφησα να σκέφτεται με απορία μέχρι να συνέλθει.

Ο χρόνος περνούσε και παρότι περίμενα πάντα να μου συμβεί το αναπάντεχο δεν έγινε τίποτα. Ήταν μια εποχή που η χούντα δεν ήθελε να υπάρχει στον ορίζοντα η υποψία πως ο στρατός έχει ακόμη κομμουνιστές, γιατί ήθελε να παρουσιάσει το κατόρθωμα ότι, τους εξαφάνισε όλους και καθάρισε την Ελλάδα απο το… «μίασμα»! Έτσι απέφευγε ενέργειες που θα τη διαψεύσουν.

Στέργιος και Σάκης - Πάσχα 1972 στη μονάδα ανεπιθύμητων 819 ΜΛΜ (ΛΕΜ) Νεάπολη Κοζάνης

Ιστορία 4^η

Ο Σάκης. Με το πιστόλι στον κρόταφο

Ακούμε φωνές από το διοικητήριο. Με ειδοποιούν (από τα 7 άτομα στο διοικητήριο οι… 7 ήμασταν αριστεροί…) ότι ήρθε με απόσπαση ένας χαρακτηρισμένος στρατιώτης που τον λένε Σάκη Χατζηωάννου, Σερραίος και κατέφθασαν από την μεραρχία για ανάκριση. Κατάλαβα ποιος ήταν. Είχαμε κάποια «επαφή» στον Έβρο, ήμασταν και μαζί στη Νεολαία  Λαμπράκη Σερρών, στελέχη, και στην εξορία μαζί, είχε τραβήξει τα πάνδεινα στον Έβρο και τώρα τον έστελναν σε ακόμη πιο ανεπιθύμητο λόχο!

Πριν από αυτόν έφτασε ο φάκελός του αλλά πήγε στο άλλο στρατόπεδο του φρούραρχου, που θεώρησε καλό να τον ανοίξει. Μόλις είδε περί τίνος επρόκειτο, οργάνωσε την ανάκριση με τον συνταγματάρχη του 2^ου Γραφείου της Μεραρχίας. Όταν ήρθε ο Σάκης, ήρθε και ο φρούραρχος με τον συνταγματάρχη. Μπαίνουν αυθαίρετα και χωρίς άδεια και συνεννόηση στο διοικητήριο, δεν είχε έρθει ακόμη ο νέος διοικητής μας τον αντικαθιστούσε ο ανθυπασπιστής, πού να τους σταματήσει…

Φωνάζουν τον Σάκη και αρχίζουν τις ανακρίσεις με χυδαία αντικομουνιστικά  υβρεολόγια, απειλές, σφαλιάρες, εκβιασμούς. Θα σε σκοτώσουμε, θα σε φάμε, εδώ και τώρα αποκήρυξε τον κομμουνισμό, δεν θα ζήσει κανένας κομμουνιστής στο στρατό μας και άλλα τέτοια για 1,1/2 ώρα. Εμείς ακούμε απ έξω. Κάποια στιγμή καταλαβαίνουμε ότι βγάζει ο συνταγματάρχης το πιστόλι και λέει:

- αν μέχρι αύριο δεν αλλάξεις θα σε σκοτώσω εγώ ο ίδιος με το πιστόλι μου. Θα σε πετάξουμε στη χαράδρα γιατί πήγες να κάνεις σαμποτάζ στο στρατό. Μέχρι αύριο, το λέω….

Παγώσαμε όλοι γιατί δεν ξέραμε τι ακριβώς σήμαιναν τα λόγια του. Θα πραγματοποιούσε την απειλή του;

Την επομένη δεν γίνεται τίποτα. Μετά από 2-3 μέρες, έρχεται ο νέος διοικητής. Το πρώτο πράγμα για το οποίο τον ενημέρωσε ο ανθυπασπιστής, μετά τα τυπικά, ήταν ότι έχουμε κομμουνιστές στρατιώτες και ο φρούραρχος με τον συνταγματάρχη του 2^ου Γραφείου ήρθαν και ανέκριναν τον έναν από αυτούς και τον απείλησαν κλπ, κλπ.

Ποιος είδε τον θεό και δεν φοβήθηκε! Άστραψε και βρόντηξε ο νέος διοικητής παρότι ήταν φανερά χαμηλών τόνων άνθρωπος.

-  και άφησες κ. ανθυπασπιστά να μπουν εδώ ξένοι αξιωματικοί και να ανακρίνουν στρατιώτη του λόχου μας;

-   μα ξέρετε, πώς να τους σταματήσω, ήταν ανώτεροι…

-   εσύ είσαι διοικητής εδώ, εσύ κάνεις κουμάντο… καλά, άσε θα το λύσω εγώ.

Κατά φωνή, καταφθάνει και ο φρούραρχος, από το άλλο στρατόπεδο να υποδεχτεί τον νέο διοικητή και να παραδώσει το φρουραρχείο, γιατί ο δικός μας ήταν ισόβαθμος αλλά αρχαιότερος. Δεν προλαβαίνει να πει ούτε καλημέρα!

-  εσείς κύριε ταγματάρχα ήρθατε και ανακρίνατε στρατιώτη μου;

-  μα βέβαια κύριε διοικητά, αφού είναι κομμουνιστής, λέει με φυσικότητα που σκοτώνει!

-  και ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να έρχεστε από άλλο στρατόπεδο και να ανακρίνετε στρατιώτες μου ό,τι και αν είναι αυτοί; Ξέρετε καλά ότι αυτό είναι κατάχρηση εξουσίας και παραβίαση του στρατιωτικού κανονισμού; Ξέρετε ότι η απειλή κατά της ζωής στρατιώτη απαγορεύεται και θεμελιώνει παραπομπή σε στρατοδικείο;

-   είναι κομμουνιστής, κύριε διοικητά…

-   δεν σας ρώτησα, παραβιάσατε τον κανονισμό και είστε επί πλέον υπόλογος που μπροστά σας, αντί να αποτρέψετε, επιτρέψατε στον συνταγματάρχη της Μεραρχίας να απειλήσει με πιστόλι τον στρατιώτη. Να φύγετε και να μη ξαναπατήσετε εδώ χωρίς την προηγούμενη άδειά μου.

Τον έδιωξε στην ψύχρα!

Αμέσως μετά, παίρνει τηλέφωνο στη Μεραρχία και ζητάει τον συνταγματάρχη. Οι φωνές του ακούστηκαν σε όλο το στρατόπεδο! Το τι του έσουρε δεν λέγεται κυρίως για την απειλή με το πιστόλι. Στο τέλος κατέληξε να "απαγορεύσει" και σε αυτόν την είσοδο στο λόχο χωρίς την άδειά του!

Σταδιακά γνωριστήκαμε. Πηγαίναμε και σπίτι του, γνωριστήκαμε και με την οικογένεια και τα παιδιά του που τότε ήταν μικρά. Μας εκμυστηρεύτηκε ότι μισεί τη χούντα και τη δικτατορία, ότι θα μας φυλάξει ο,τι και να γίνει…

Έτσι και έγινε. Μέχρι τέλους της θητείας δεν άφησε κανέναν, ούτε να μας προσβάλει ούτε να μας ανακρίνει. Και όταν ένας συνταγματάρχης - ελεγκτής πήγε στα μαγειρεία και τόλμησε να πει κάτι περί υποψίας να… δηλητηριάσει το λόχο ο Σάκης, που στο μεταξύ έγινε ο καλύτερος μάγειρας που πέρασε ποτέ από εκεί, ο διοικητής του είπε να κόψει τις ανεγκέφαλες βλακείες.

ΥΓ1- 

Μιά 5η ιστορία εκτυλίχθηκε στις Στρατιωτικές Φυλακές Γεντι Κουλε και μετά Καλοχωρίου με τον εκεί  "καραβανά" συνταγματάρχη, διοικητή που διόρισε η Χούντα (παλιός αντάρτη ΕΔΕΣίτης με χιούμορ) και της βγήκε... αντιχουντικός! Το έδειξε μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές όταν απαγόρευσε στην ΕΣΑ του Ιωαννίδη να μας πάρει, ως νεολαίους πολιτικούς κρατούμενους,  για να μας βασανίσει, δεύτερο χέρι! Ήταν τότε που η χούντα μπροστά στην προδοσία και την αντίσταση, άρχισε να καταρρέει και εσωτερικά, μέχρι που έπεσε. Αυτή η ιστορία όμως θέλει έρευνα.

ΥΓ2. 
Μεταπολίτευση.

-Η πορεία του ανθυπολοχαγού της 1^ης ιστορίας δεν μάθαμε ποια ήταν.

-Ο διοικητής της 2^ης ιστορίας ήταν μετά τη μεταπολίτευση υποψήφιος βουλευτής με τη ΝΔ στη Μεσσηνία.

-Τον διοικητή της 3^ης ιστορίας τον είδα δυο – τρεις φορές και μιλήσαμε. Παρέμεινε "τρελάρας", χιουμορίστας και αντιχουντικός. Αποστρατεύθηκε για λόγους υγείας αλλά «έφυγε» προδομένος  από την καρδιά του. Γνώρισα όμως ξαφνικά και απρόσμενα, το 2013, έναν πολύ στενό συγγενή του με ίδιο επίθετο, αντιστασιακό, μέλος του ΣΦΕΑ! Κατάλαβα...

-Με τον διοικητή της 4^ης ιστορίας βρεθήκαμε, με τον Σάκη, κάποιες φορές στου Γουδή, όπου υπηρετούσε και ήπιαμε καφέ, ενθυμούμενοι τα παλιά με μεγάλη συγκίνηση. Έντιμος άνθρωπος, δημοκράτης, με άξια παιδιά. Τότε μας εκμυστηρεύθηκε ότι ήταν αποφασισμένος να μας προστατεύσει από τη χούντα με όποιο κόστος! Σε κάποια στιγμή είπε ότι μας εμπιστεύονταν λόγω της έντιμης στάσης μας και μας θαύμαζε για την ανυποχώρητη στάση μας.