Ξεπέρασε ο καπιταλισμός την κρίση;

Τα επιφαινόμενα ξεγελούν. Η ανάπτυξη που παρουσιάζουν οι διεθνείς και ντόπιοι αναλυτές στηρίζεται σε πήλινα πόδια, σε αύξηση δλδ του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους που κάποια μέρα θα πνίξει, και πάλι, κάθε ανάπτυξη. Όπως έγινε και με την κρίση του 1929, όταν τα χρέη γιγαντώθηκαν, το κεφάλαιο υπερσυσσωρεύθηκε  σε τίτλους χωρίς αντανάκλαση πραγματικού πλούτου και μόνη λύση ήταν ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος για την εξαθλίωση των λαών, την απαξίωση των αντιπάλων ιμπεριαλιστικών κεφαλαίων, που όλα ήταν κλεμμένη εργασία από τους εργαζόμενους, και την καταστροφή οικονομιών. Τα στενά όρια του καπιταλισμού δεν άφηναν τον κόσμο να φύγει προς το μέλλον και σε μια ανάπτυξη χωρίς κρίσεις και χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι, το δεύτερο τρίμηνο του 2018 το παγκόσμιο χρέος εκτινάχθηκε σε νέα υψηλά επίπεδα των 260 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ έφθασε στο 320%! Επί του συνόλου, το 61% αφορά ιδιωτικό χρέος και μόνον το 23% αφορά το τόσο ενοχοποιημένο δημόσιο χρέος. Στις ΗΠΑ αναλογεί το 30% του συνολικού δημόσιου χρέους όλων των χωρών. Ακολουθούν η Ιαπωνία και η Κίνα...

Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα eea.gr.

Κόσμος: Χρέος και ανάπτυξη. Τι θα επικρατήσει;

Εδώ και καιρό διαβάζουμε σε διάφορες αναλύσεις, ότι ο κόσμος έχει ξεπεράσει την κρίση και βαδίζει στο δρόμο μιας νέας ανάπτυξης. Ωστόσο, σοβαροί παρατηρητές επισημαίνουν ότι η ανάπτυξη αυτή δεν σημαίνει ότι ξεπεράστηκε η κρίση και κυρίως δεν γίνεται πάνω σε ένα υγιές οικονομικό υπόβαθρο το οποίο υποτίθεται θα έφερνε η κρίση.

Το χρέος το 2018

Τα πρόσφατα στοιχεία (Εφημερίδα Καθημερινή, 30/11/2018), δείχνουν ότι, το δεύτερο τρίμηνο του 2018 το παγκόσμιο χρέος εκτινάχθηκε σε νέα υψηλά επίπεδα των 260 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ έφθασε στο 320%! Επί του συνόλου, το 61% αφορά ιδιωτικό χρέος και μόνον το 23% αφορά το τόσο ενοχοποιημένο δημόσιο χρέος. Στις ΗΠΑ αναλογεί το 30% του συνολικού δημόσιου χρέους όλων των χωρών. Ακολουθούν η Ιαπωνία και η Κίνα και μετά, με αρκετή απόσταση, έπονται οι μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης. Ιστορικά μιλώντας, το χρέος μιας χώρας, τόσο εκείνο του δημόσιου τομέα όσο και του ιδιωτικού, τείνει να συμβαδίζει με την επέκταση της οικονομίας, εξαιρουμένης της περιπτώσεως των αιφνίδιων πτωχεύσεων.

Συγκρίσεις. Αύξηση του χρέους ταχύτερα από την αύξηση του ΑΕΠ.

Επιλέξαμε να συγκρίνουμε έναν σημαντικό δείκτη, αυτόν του δημόσιου χρέους για να διαπιστώσουμε κατά πόσο αυτός αυξήθηκε από την 1^η χρονιά της κρίσης το 2009 μέχρι το 2017. Θα σημειώσουμε ότι παράλληλα με την ανάπτυξη του χρέους αναπτύχθηκε και το παγκόσμιο ΑΕΠ. Η ταχεία ανάπτυξη του ΑΕΠ μπορεί να κάνει το χρέος βιώσιμο. Ωστόσο το χρέος αυξάνει ταχύτερα από το χρέος! Έτσι, ενώ το χρέος φαντάζει βιώσιμο, μόλις η διαταραχθεί η ομαλή εξέλιξή του, το χρέος ξαφνικά γίνεται μη βιώσιμο και πνίγει τη χώρα. Με αυτή την έννοια κι επειδή η ανάπτυξη έχει όρια, η αύξηση του χρέους παραμένει πάντα ο υπ αριθμόν ένα κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία.

Επιλέξαμε να συγκινούμε τα στοιχεία που δίνει ο ECONOMIST μέσα από την ιστοσελίδα του, παρότι δεν είναι πλήρως ενήμερα από τα κράτη. Ωστόσο, είναι σχετικά αξιόπιστα και από αυτά που μπορούν να συγκριθούν.

Όπως βλέπουμε, το παγκόσμιο χρέος, από το 2009 μέχρι τέλους του 2017, αυξήθηκε κατά 81,16%.

Στον παρακάτω πίνακα παρατηρούμε ότι το χρέος των κυριοτέρων κρατών του κόσμου αυξήθηκε και σε απόλυτα ποσά και ποσοστά και σε σχέση με το ΑΕΠ. Η αύξηση των μεγεθών και του ποσοστού  χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ, παρουσιάζεται στην τελευταία στήλη του  πίνακα. Τα στοιχεία γίνονται ορισμένες φορές εντελώς ανησυχητικά για ορισμένες οικονομίες. Σε παγκόσμιο επίπεδο το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 81,16%. Στις ΗΠΑ το χρέος αυξήθηκε σε απόλυτο ποσό από το 2009 στο 2017 κατά 195% και του ποσοστού ως προς το ΑΕΠ κατά 142%, στη Γερμανία τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν  58,88% και 29,35%, στη Γαλλία 39,53% και 53,84%, στο Ηνωμένο Βασίλειο 162,30% και 94,24% στην Κίνα 204,80% και 19,60% στη Ρωσία 193,47% και 46,96%, στην Ιαπωνία 23,22% και 55,96% αντίστοιχα.

Στην Ελλάδα είχαμε μείωση του χρέους κατά 3,92% ενώ ως προς το ΑΕΠ το ποσοστό αυξήθηκε κατά 20,45%, λόγω μείωσης του όγκου του. Όμως σε χώρες που υποτίθεται ότι βγήκαν από τα μνημόνια, τα στοιχεία δεν είναι ενθαρρυντικά. Η Πορτογαλία είχε αύξηση του χρέους κατά 75,58% και του ποσοστού ως προς το ΑΕΠ κατά 36,56%, η Ιρλανδία είχε αυξήσεις κατά 47,32% και 242,82% αντίστοιχα και η Κύπρος κατά 79,66% και 119,04%.

Η ταχύτερη αύξηση του χρέους, ως προς το ΑΕΠ, αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της ανάπτυξης που δεν αποκλείεται να εκραγεί ξαφνικά.

Αν συνυπολογίσουμε ότι παράλληλη πορεία έχει και το ιδιωτικό χρέος, το οποίο κινείται παγκοσμίως στα 200 τρισεκατομμύρια(!), τότε η ανησυχία γίνεται πιο έντονη.

Δημόσιο Χρέος σε επιλεγμένες οικονομίες του πλανήτη

	2009 $	2017 $	Διαφορά 2009-2017
Παγκόσμιο δημόσιο χρέος	33.400.000.000.000	60.510.000.000.000	81,16%
ΗΠΑ Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$5,893,758,630,137 $19,352.77 304,535,342 41.2%	$17,441,083,606,557 $54,448.38 324,409,289 100.0%	195,96% 142,71%
Καναδάς Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$945,702,191,781 $28,340.23 33,320,821 71.7%	$1,806,607,103,825 $50,482.54 36,034,426 84.4%	90,96% 17,7%
Γερμανία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$2,310,352,602,740 $28,178.60 81,989,589 67.1%	$2,791,865,027,322 $34,188.61 81,821,311 86.8%	58,88% 29,35%
Γαλλία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$1,851,276,712,329 $29,715.49 62,315,616 68.9%	$2,581,349,180,328 $39,790.22 64,853,551 106.0%	39,53% 53,84%
Ηνωμένο Βασίλειο Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$1,170,889,041,096 $19,062.04 61,420,821 55.6%	$3,069,488,524,590 $47,750.60 64,636,612 108.0%	162,30% 94,24
Ιταλία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$2,326,232,602,740 $38,825.88 59,920,821 106.1%	$2,276,657,923,497 $36,885.87 61,849,180 123.3%	-2,14% +16,,21%
Ισπανία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$617,183,835,616 $13,550.61 45,515,616 40.8%	$1,168,500,546,448 $24,879.96 46,987,431 96.8%	89,30% 42,15%
Πορτογαλία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$172,914,794,521 $16,273.75 10,600,000 72.2%	$302,397,814,208 $28,276.33 10,902,185 170.8%	75,58% 36,56%
Ιρλανδία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$112,840,547,945 $26,150.91 4,300,000 45.3%	$277,402,732,240 $62,992.64 4,442,622 155.3%	47,32% 242,82%
Βραζιλία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$765,123,287,671 $4,098.89 186,609,315 57.6%	$1,985,137,158,470 $9,952.48 202,383,060 55.2%	159,47% -4,1%
Κίνα Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$707,037,808,219 $545.21 1,297,416,438 15.3%	$2,155,991,803,279 $1,597.43 1,361,349,726 18.3%	204,80% 19,60%
Ιαπωνία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$9,628,554,520,548 $75,650.24 127,289,589 175.1%	$11,864,505,464,481 $95,382.17 124,482,513 273.1%	23,22% 55,96%
Ινδία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$657,267,945,205 $572.06 1,148,936,986 56.0%	$1,749,983,060,109 $1,396.21 1,292,786,885 55.6%	166,21% -0,71%
Ρωσία Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$92,396,438,356 $651.57 141,805,205 6.6%	$270,940,983,607 $1,923.13 140,156,721 7.9%	193,47% 46,96%
Κύπρος Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος ατομικό Πληθυσμός Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	$11,824,931,507 $14,804.72 800,000 49.4%	$21,248,087,432 $24,811.87 722,360 108.2%	79,66% 119,04%
Ελλάδα σε εκ. € Δημόσιο χρέος Δημόσιο χρέος % ΑΕΠ	330.372 (έτος 2010)* 146,2%	317.414 176,1%	-3,92% +20,45%

*Τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι από τον οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους 

https://www.eea.gr/arthra-eea/kosmos-chreos-ke-anaptixi-ti-tha-epikratisi/

Η καπιταλιστική Παιδεία

Στο 1,5 τρισ. δολάρια τα χρωστούμενα 44 εκ. Αμερικανών που πήραν φοιτητικό δάνειο!

Η Αμερικανίδα Τόνι Βίνσεντ … για να σπουδάσει αναγκάστηκε να πάρει ένα μεγάλο δάνειο και όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές της χρωστούσε περίπου 100.000 δολάρια.

Σήμερα, με το πτυχίο της … εργάζεται σε μια μη κυβερνητική οργάνωση και συντονίζει διάφορα πρότζεκτ στον τομέα της υγείας. Ο μισθός της, όπως λέει, δεν φτάνει για να αποπληρώσει γρήγορα το δάνειό της. Στο ξεκίνημα της καριέρας της, μετά τρία χρόνια εργασίας χρωστάει ακόμη 80.000 δολάρια.

Στην ίδια μοίρα με την Τόνι Βίνσεντ βρίσκονται άλλα 44 εκατομμύρια Αμερικανοί που έχουν πάρει φοιτητικό δάνειο. Όλοι μαζί χρωστούν στο κράτος 1,5 τρισ. δολάρια. Υψηλότερα είναι μόνο τα ενυπόθηκα δάνεια. Τα δημόσια φοιτητικά δάνεια αντιστοιχούν περίπου στο 7% του συνολικού χρέους των ΗΠΑ. Σε αυτά προστίθενται και τα ιδιωτικά δάνεια ύψους 64,2 δισ. δολαρίων.

Ο «ΟΔΗΓΟΣ»

Τι έγραφε ο πατριάρχης του νεοφιλελευθερισμού Φ. Α. Χάγιεκ το 1959 στο «Σύνταγμα της Ελευθερίας»:

(517) Πράγματι μπορεί σύντομα ν’ ανακαλύψουμε ότι η λύση έγκειται στο να πάψει η κυβέρνηση να είναι ο κύριος χορηγός παιδείας…

Όπως έδειξε ο καθηγητής Μίλτον Φρίντμαν,⁵ τώρα θα ήταν εντελώς εφαρμόσιμο να πληρώνονται τα κόστη της γενικής παιδείας με δημόσια κονδύλια χωρίς να υπάρχουν κυβερνητικά σχολεία, δίνοντας στους γονείς κουπόνια…

Σε σχέση με τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού θα ήταν αναμφίβολα δυνατό να αφεθεί η οργάνωση και η διεύθυνση της παιδείας εξ ολοκλήρου στις ιδιωτικές προσπάθειες…

518 …μια κοινωνία η οποία επιθυμεί να έχει μέγιστη οικονομική απόδοση με περιορισμένες δαπάνες για την παιδεία, θα πρέπει πάντα να επικεντρώνεται στην ανώτατη παιδεία μιας συγκριτικά μικρής ελίτ…

519…έχουμε περισσότερους διανοουμένους από ό,τι μπορούμε ν’ απασχολήσουμε επικερδώς. Ελάχιστοι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι για την πολιτική σταθερότητα από την ύπαρξη ενός πνευματικού προλεταριάτου που δεν βρίσκει καμιά διέξοδο για τη μόρφωσή του.

(519) Η καλύτερη λύση θα ήταν να δίνεται (στους φοιτητές) η δυνατότητα να δανείζονται το κεφάλαιο και αργότερα να το εξοφλούν με τα αυξημένα εισοδήματά τους...

ΕΛΛΑΔΑ. Στις 100 πιο σημαντικές μόνο μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου τη διετία 2009-2011 υπάγονται τα «Φοιτητικά δάνεια σε όλους και όχι μόνο στους μεταπτυχιακούς σπουδαστές».

ΣΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ: Το σύνολο της Παιδείας ήταν δωρεάν μαζί και οι άλλες παροχές, όπως οι φοιτητικές εστίες, ενώ δίνονταν επιπλέον χορηγίες και υποτροφίες από το κράτος και από επιχειρήσεις που συνήπταν συμβόλαια μελλοντικής απασχόλησης, προκειμένου να προλάβουν να εξασφαλίσουν την αξιοποίηση των ικανοτήτων των αποφοίτων από αυτές.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΣΗΜΕΡΑ

Σε 1,5 τρισ. δολάρια τα χρωστούμενα 44 εκ. Αμερικανών που πήραν φοιτητικό δάνειο

Καθημερινή, 12.01.2019 : 23:39

Σε 1,5 τρισ. δολάρια τα χρωστούμενα των Αμερικανών που πήραν φοιτητικό δάνειο

Εδώ και χρόνια, τα ΜΜΕ συγκρίνουν το πρόβλημα με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και την οικονομική κρίση που ξέσπασε στη συνέχεια. Πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν λόγο για «φούσκα» και ανησυχούν ότι το πρόβλημα που δημιούργησαν τότε τα ενυπόθηκα δάνεια των Αμερικανών μπορεί να προκαλέσουν σύντομα τα φοιτητικά δάνεια.

Η Αμερικανίδα Τόνι Βίνσεντ αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο πριν από τρία χρόνια. Για να σπουδάσει αναγκάστηκε να πάρει ένα μεγάλο δάνειο. Οταν ολοκλήρωσε τις σπουδές της χρωστούσε περίπου 100.000 δολάρια. 15.000 δολάρια κόστισε το μπάτσελορ που έκανε σε δημόσιο πανεπιστήμιο και 85.000 δολάρια το μάστερ στο πανεπιστήμιο George Washington.

Σήμερα, με το πτυχίο της στη δημόσια υγεία, η 32χρονη εργάζεται σε μια μη κυβερνητική οργάνωση και συντονίζει διάφορα πρότζεκτ στον τομέα της υγείας. Ο μισθός της, όπως λέει, δεν φτάνει για να αποπληρώσει γρήγορα το δάνειό της. Στο ξεκίνημα της καριέρας της, μετά τρία χρόνια εργασίας χρωστάει ακόμη 80.000 δολάρια.

Στην ίδια μοίρα με την Τόνι Βίνσεντ βρίσκονται άλλα 44 εκατομμύρια Αμερικανοί που έχουν πάρει φοιτητικό δάνειο. Ολοι μαζί χρωστούν στο κράτος 1,5 τρισ. δολάρια. Υψηλότερα είναι μόνο τα ενυπόθηκα δάνεια. Τα δημόσια φοιτητικά δάνεια αντιστοιχούν περίπου στο 7% του συνολικού χρέους των ΗΠΑ. Σε αυτά προστίθενται και τα ιδιωτικά δάνεια ύψους 64,2 δισ. δολαρίων.

Ο Τζον Φάνσμιθ είναι διευθυντής του πανεπιστημιακού συνδέσμου American Council on Education, που εκπροσωπεί 18.000 πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα. Ο Φάνσμιθ υποστηρίζει ότι σήμερα σπουδάζουν περισσότεροι Αμερικανοί απ’ ό,τι παλιά και έτσι περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν φοιτητικά δάνεια και αυξάνεται το συνολικό χρέος. «Η εξέλιξη αυτή δεν είναι αρνητική», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πράγματι, το φθινόπωρο το 2018 σπούδαζαν περίπου 20 εκατ. φοιτητές στα αμερικανικά πανεπιστήμια, 5 εκατ. περισσότεροι απ’ ό,τι το ίδιο διάστημα του 2000. Ωστόσο το κόστος των σπουδών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Από το 1988 έως σήμερα και ανάλογα με το ίδρυμα και τη διάρκεια των σπουδών το κόστος μπορεί να έχει μέχρι και τετραπλασιαστεί.

Στο 90% των περιπτώσεων, πιστωτής είναι το κράτος. Αυτό σημαίνει ότι για εκείνους τους φοιτητές που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το δάνειό τους, πληρώνουν οι φορολογούμενοι. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο μέλλον όλο και περισσότεροι φοιτητές δεν θα είναι πλέον σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Εδώ και χρόνια, τα ΜΜΕ συγκρίνουν το πρόβλημα με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και την οικονομική κρίση που ξέσπασε στη συνέχεια. Πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν λόγο για «φούσκα» και ανησυχούν ότι το πρόβλημα που δημιούργησαν τότε τα ενυπόθηκα δάνεια των Αμερικανών μπορεί να προκαλέσουν σύντομα τα φοιτητικά δάνεια.

Τα χρέη των φοιτητών ενδέχεται να έχουν και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην αμερικανική οικονομία. Οι υπερχρεωμένοι νέοι αγοράζουν λιγότερα αυτοκίνητα, λιγότερα σπίτια και γενικά καταναλώνουν λιγότερο.

Παλαιότερα, η διακυβέρνηση Ομπάμα θέλησε να στηρίξει ορισμένους φοιτητές με το λεγόμενο Student Loan Forgiveness Program. Σύμφωνα με αυτό, θα διαγραφόταν εν μέρει το χρέος όσων φοιτητών εργάζονταν μετά τις σπουδές τους στο δημόσιο. Τώρα όμως το υπουργείο Παιδείας της διακυβέρνησης Τραμπ ανακοίνωσε ότι 99,5% των αιτήσεων απορρίφθηκαν. Η Ουάσιγκτον μάλιστα εξετάζει την πλήρη αναστολή του προγράμματος.

http://www.kathimerini.gr/1004313/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/se-15-tris-dolaria-ta-xrwstoymena-twn-amerikanwn-poy-phran-foithtiko-daneio