Ένα άρθρο του Γιάννη Βεντούρα
[Όλο λένε να «ωριμάσουν οι
συνθήκες». Μα πόσο κι άλλο να ωριμάσουν; Πόσο ακόμα θα περιμένουμε; Γιατί δεν
ξεκινάμε τώρα την επανάσταση; Κι αυτήν την «Επαναστατική Κατάσταση» τι την
χρειαζόμαστε;]
Εισαγωγή Στ. Βασιλείου
Η «Επαναστατική Κατάσταση» που
είναι αντικειμενική διαδικασία αλλά και προϋπόθεση της επανάστασης των
υποκειμένων τάξεων, δημιουργείται σε ένα σύστημα που παρακμάζει, όπου οι
παραγωγικές σχέσεις δεν αντιστοιχούν και έρχονται σε σύγκρουση με την ανάπτυξη των
παραγωγικών δυνάμεων και η επανάσταση είναι η κίνηση των μαζών και των
υποκειμένων που αναλαμβάνουν να φέρουν σε αντιστοιχία τις παραγωγικές σχέσεις
ανατρέποντας τις ξεπερασμένες που φρενάρουν την ανάπτυξη επιβάλλοντας νέες,
αντίστοιχες του επιπέδου των παραγωγικών δυνάμεων.
Τότε που οι πάνω δεν μπορούν να
κυβερνήσουν και οι κάτω αρνούνται να κυβερνηθούν.
Στην απλή γλώσσα αυτό στη
σημερινή εποχή λέγεται επαναστατική αντικατάσταση της (καπιταλιστικής)
δικτατορίας του κεφαλαίου από την (σοσιαλιστική) δικτατορία του προλεταριάτου.
Ένα διαφωτιστικό άρθρο του
Γιάννη Βεντούρα απαντάει σε αυτά ακριβώς τα ζητήματα απέναντι στις συνεχείς
επιθέσεις κατά του ΚΚΕ που όπως λένε «αρνείται να κάνει επανάσταση ενώ οι
συνθήκες είναι ώριμες» αλλά και αρνείται να δράσει σήμερα για να βελτιωθεί η καθημερινότητα
του λαού αναμένοντας τη… «Δευτέρα Παρουσία»!
Κατηγορίες που συνοδεύονται από
χλευασμούς και από κατηγορίες για… «προδοσία του λαού» τον οποίο υποτίθεται
εκπροσωπούν οι κατήγοροι.
Ο διμέτωπος του κομμουνιστή
Τα παρακάτω κάθε μέρα τα ζούμε:
1. Υπερ-επαναστατική άποψη:
«Μα οι συνθήκες ανατροπής του
καπιταλισμού είναι ώριμες. Το ΚΚΕ δεν κάνει την επανάσταση γιατί είναι
ρεφορμιστικό κόμμα παίζοντας ύποπτο ρόλο. Θα έπρεπε με αυτή την κατάσταση να
βγάλει μια διακήρυξη, να καλέσει τον λαό σε επανάσταση, να κάνει επανάσταση και
να ο σοσιαλισμός!!! Απλώς δεν είναι επαναστατικό κόμμα και υπονομεύει την
επανάσταση με τη δικαιολογία ότι δεν είναι ώριμες οι συνθήκες»!!!
2. Η ρεφορμιστική -
οπορτουνιστική άποψη:
«Ποια επανάσταση βρε τεμπέληδες
και απόντες από το καθημερινό πρόβλημα του λαού που λέγεται Μητσοτάκης; Επειδή
δεν θέλετε να κάνετε αγώνα για να ανατραπεί με εκλογές η κυβέρνηση της δεξιάς
και να βελτιωθεί η ζωή του λαού εδώ και τώρα με μια αριστερή, προοδευτική,
δημοκρατική, πατριωτική κυβέρνηση, αράζετε και αναμένετε τη Δευτέρα Παρουσία
των ώριμων συνθηκών για να κάνετε επανάσταση και μέχρι τότε είστε δεκανίκι της
δεξιάς»!!!
Φυσικά αρνούνται να ακούσουν
την άποψη του ΚΚΕ που όπως λένε … «το παίζει αλάνθαστο ενώ κάνει μόνο λάθη»!
Γιατί αρνούνται; Μα γιατί θεωρούν τον εαυτό τους… πραγματικά αλάνθαστο και όχι
ντεμέκ αλάνθαστο, ιμιτασιόν!
Διαθέσετε λίγο χρόνο θα θυμάστε πάντα αυτά που γράφει το άρθρο.
Το άρθρο:
Γιατί
χρειαζόμαστε την «Επαναστατική Κατάσταση»;
Όλο λένε να «ωριμάσουν οι
συνθήκες». Μα πόσο κι άλλο να ωριμάσουν; Πόσο ακόμα θα περιμένουμε; Γιατί
δεν ξεκινάμε τώρα την επανάσταση; Κι αυτήν την «Επαναστατική Κατάσταση» τι την
χρειαζόμαστε;
ΡΩΤΑΤΕ; ΑΠΑΝΤΑΜΕ 06
Γιατί χρειαζόμαστε την «ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ»;
Όλο λένε να «ωριμάσουν οι
συνθήκες». Μα πόσο κι άλλο να ωριμάσουν; Πόσο ακόμα θα περιμένουμε; Γιατί
δεν ξεκινάμε τώρα την επανάσταση; Κι αυτήν την «Επαναστατική Κατάσταση» τι την
χρειαζόμαστε;
Πάμε να δούμε. Τί
σημαίνει «Επαναστατική Κατάσταση»;
Πίσω από κάθε επανάσταση
κρύβονται κάποιες αιτίες οι οποίες οδηγούν τους λαούς να επαναστατήσουν. Δίχως
αυτές τις αιτίες και δίχως να έχουν οξυνθεί τραγικά κάποιες αντιθέσεις μέσα
στην κοινωνία που θα προκαλέσουν κοινωνικές αναταράξεις, κανένας ηγέτης και
κανένα πολιτικό κόμμα δεν μπορεί να αποφασίσει από μόνο του να κηρύξει
«επανάσταση».
Συγκεκριμένα ο Λένιν έλεγε: «Χωρίς
αυτές τις αντικειμενικές αλλαγές που δεν εξαρτώνται ούτε από τη θέληση
ορισμένων χωριστών ομάδων και κομμάτων, αλλά ούτε από τη θέληση ορισμένων
χωριστών τάξεων, η επανάσταση, κατά γενικό κανόνα, δεν μπορεί να γίνει.»
Β.Ι.Λένιν, Άπαντα, τόμ.26, σελ.220, εκδ. ΣΕ
Μια επανάσταση, και μάλιστα
σοσιαλιστική, δεν γίνεται να πραγματοποιηθεί οποτεδήποτε, εάν πρώτα δεν
έχουν δημιουργηθεί κάποιες προϋποθέσεις οι οποίες θα έχουν επιφέρει ραγδαίες
αλλαγές στην καπιταλιστική κοινωνία και οι οποίες θα ευνοούν την
επαναστατική ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας. Αυτή η κατάσταση της
κοινωνίας στην μαρξιστική-λενινιστική ορολογία αποκαλείται «επαναστατική
κατάσταση».
Ο Λένιν έλεγε ότι: «… η
επανάσταση είναι αδύνατο να γίνει χωρίς επαναστατική κατάσταση, μα κάθε
επαναστατική κατάσταση δεν οδηγεί σε επανάσταση».
Επομένως η Επαναστατική
Κατάσταση αποτελεί αντικειμενική προϋπόθεση για την σοσιαλιστική
επανάσταση, κατά την οποία διαμορφώνονται αντικειμενικά ένα σύνολο αλλαγών στην
κοινωνία. Αυτές οι αλλαγές οδηγούν σε πανεθνική κρίση που αγκαλιάζει και τους
«πάνω» και τους «κάτω».
Πώς δημιουργείται η
«Επαναστατική Κατάσταση»;
Για να ξεσπάσει μια
σοσιαλιστική επανάσταση πρέπει πρώτα να έχουν δημιουργηθεί αντικειμενικά (και
όχι επειδή απλώς το νομίζουν κάποιοι) ένα σύνολο αλλαγών που έχουν τη βάση τους
στις οικονομικές σχέσεις. Ενώ τον προηγούμενο καιρό η αστική τάξη είναι ισχυρότερη
από την εργατική, σε περιόδους επαναστατικής κατάστασης επέρχεται μια σχετική προσωρινή
ισορροπία ανάμεσά τους. Στις περιόδους αυτές η αστική τάξη έχει την
εξουσία αλλά δυσκολεύεται να την επιβάλλει, ενώ η εργατική τάξη έχει τη δύναμη
να επιβάλλει τη θέλησή της αλλά δεν το έχει ακόμα αποφασίσει.
«Η επαναστατική κατάσταση
διαμορφώνεται σε συνθήκες όξυνσης των αντιθέσεων της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Γι’ αυτό, μόνο σε ορισμένες κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας και ανεξάρτητα από τη
θέληση των τάξεων δημιουργούνται οι συνθήκες επαναστατικής κατάστασης». Θεωρητικά ζητήματα στο πρόγραμμα του ΚΚΕ, σελ.82,
εκδ. ΣΕ
Με αυτή την έννοια, ούτε η
εργατική τάξη και το κόμμα της, ούτε το κεφάλαιο με το κράτος του και τα
κόμματά του μπορούν να προκαλέσουν ή να αποτρέψουν την εκδήλωση επαναστατικής
κατάστασης.
Επειδή κάποιοι αιθεροβάμονες
υπερεπαναστάτες διαρκώς μας καλούν για επανάσταση εδώ και τώρα, είναι
απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι η επαναστατική κατάσταση αποτελεί μια αντικειμενική
κατάσταση η οποία είναι ανεξάρτητη από τη θέληση των τάξεων και
δεν δημιουργείται με το «έτσι θέλω».
Ποια είναι τα γνωρίσματα της
«Επαναστατικής Κατάστασης»;
Το να ξεσπάει μια επανάσταση
δίχως να έχουν ωριμάσει οι συνθήκες έχει σαν αποτέλεσμα τραγικές συνέπειες στον
επαναστατημένο λαό. Εξίσου όμως τραγικό είναι να έχουν δημιουργηθεί οι
απαραίτητες συνθήκες και οι ηγέτες της εργατικής τάξης να μην μπορούν να τις
αναγνωρίσουν. Για το λόγο τούτο είναι απαραίτητο να έχουμε υπόψη κάποια
στοιχεία που θα μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε ότι οι συνθήκες ¨μυρίζουν¨
επανάσταση.
Ο Λένιν ορίζοντας επιστημονικά
την επαναστατική κατάσταση υπέδειξε τα τρία βασικά γνωρίσματά της:
1ο Γνώρισμα. Η αδυναμία των κυρίαρχων τάξεων να
διατηρήσουν σε αναλλοίωτη μορφή την κυριαρχία τους… η κρίση της πολιτικής τής
κυρίαρχης τάξης που δημιουργεί ρωγμή, απ’ όπου εισχωρεί η δυσαρέσκεια και ο
αναβρασμός των καταπιεζόμενων τάξεων. Συνήθως για να ξεσπάσει η επανάσταση δεν
είναι αρκετό «τα κάτω στρώματα να μη θέλουν», μα χρειάζεται ακόμη και «οι
κορυφές να μην μπορούν» να ζήσουν όπως παλιά.
2ο Γνώρισμα. Επιδείνωση, μεγαλύτερη από τη
συνηθισμένη, της ανέχειας και της αθλιότητας των καταπιεζόμενων τάξεων.
3ο Γνώρισμα. Σημαντικό ανέβασμα για τους παραπάνω
λόγους της δραστηριότητας των μαζών, που σε «ειρηνική» εποχή αφήνουν να τις
ληστεύουν ήσυχα, ενώ σε καιρούς θύελλας τραβιούνται τόσο απ’ όλες τις συνθήκες
της κρίσης, όσο και από τις ίδιες τις «κορυφές» σε αυτοτελή ιστορική δράση.
Πώς εκφράζονται αυτά στην
πράξη; Ας τα εξετάσουμε πιο αναλυτικά.
α. Κρίση των «κορυφών»
Όταν λέμε κρίση των κορυφών δεν
εννοούμε τις συνηθισμένες κρίσεις που συμβαίνουν συχνά στο αστικό σύστημα. Σε
όλα τα καπιταλιστικά κράτη βλέπουμε κυβερνήσεις να παραιτούνται, κυβερνητικά
κόμματα να διαλύονται, μορφές τής πολιτικής εξουσίας να εναλλάσσονται,
πραξικοπήματα να γίνονται ή να αλλάζει το πολίτευμα. Δείτε για παράδειγμα τις
πρόσφατες κυβερνητικές κρίσεις σε Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία ή την παραίτηση
της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου το 1965 και του εγγονού του το 2012. Τέτοιου
είδους κρίσεις το αστικό σύστημα μπορεί να τις διαχειρίζεται με σχετική
ευκολία.
Για παράδειγμα την περίοδο της
μεγάλης κρίσης 2010-2020 το σύστημα έβγαλε από το χρονοντούλαπο ή δημιούργησε
καμιά δεκαριά νέα κόμματα (ΔΗΜΑΡ, Δημοκρατική Συμμαχία, ΑΝΕΛ, ΠΟΤΑΜΙ, Ένωση
Κεντρώων, Χρυσή Αυγή, Ελληνική Λύση, ΛΑΕ, ΜΕΡΑ25, ΠΛΕΥΣΗ, ΝΙΚΗ). Ταυτόχρονα
προώθησε όσο μπορούσε το «κίνημα των πλατειών» στο οποίο επικρατούσε ένα
συνονθύλευμα απόψεων, δίχως στρατηγική και εύκολα χειραγωγήσιμο.
Υπάρχουν όμως σπάνιες
περιπτώσεις (ιδίως στη διάρκεια μεγάλων οικονομικών κρίσεων ή καταστάσεων
πολέμου), όπου η αστική πολιτική χρεοκοπεί πλήρως και οι κρίσεις αναπτύσσουν
και διευρύνουν σε ασυνήθιστο βαθμό τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Τότε γίνεται εμφανής η
αδυναμία της αστικής τάξης να διαχειριστεί την πρωτόγνωρη κρίση, ενώ ταυτόχρονα
οξύνονται και οι ενδοαστικές αντιθέσεις.
Με άλλα λόγια φτάνουμε σε μια
κατάσταση όπου «οι κάτω» να μην ελέγχονται όπως πριν, ενώ στις «κορυφές» να
επικρατεί σύγχυση.
Με μια φράση, «κρίση κορυφών»
έχουμε όταν « οι κάτω δεν θέλουν να ζήσουν όπως πριν και οι πάνω δεν
μπορούν να επιβάλουν την πολιτική τους όπως πριν».
Τέτοια περίπτωση είχαμε από τον
Φλεβάρη έως τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία. Τότε η αστική κυβέρνηση του
Κερένσκι δεν μπορούσε να ελέγξει τα Σοβιέτ και τον οπλισμένο λαό, ενώ μέρος του
στρατού είχε ενωθεί με τους ένοπλους εργάτες.
Ανάλογη κατάσταση είχαμε το
1944 στην Ελλάδα. Ο αστικός στρατός ήταν διαλυμένος και μέρος της αστικής
πολιτικής ηγεσίας βρισκόταν στο εξωτερικό, ενώ η πλειοψηφία του λαού ήταν στο
πλευρό του ΕΑΜ και στο ένοπλο τμήμα του τον ΕΛΑΣ.
β. Όξυνση ανέχειας και
αθλιότητας
Ένας σημαντικός λόγος για να
δραστηριοποιηθούν οι μάζες είναι οι συνθήκες ζωής και οι οικονομικοί όροι. Όταν
αυτοί οι παράγοντες χειροτερέψουν απότομα με μεγάλη επιδείνωση των όρων
εργασίας, με μαζική αύξηση της φτώχειας, τότε προκαλείται απότομη μαζική δυσαρέσκεια.
Εάν το αστικό κράτος με τους
άμεσους μηχανισμούς του, όπως κυβέρνηση ή Τοπική Διοίκηση, αλλά και με τους
έμμεσους μηχανισμούς όπως Εκκλησία ή ΜΚΟ, δεν καταφέρει να ελέγξει την
κατάσταση, τότε η δυσαρέσκεια εκδηλώνεται με πολιτικές απεργίες με συγκρούσεις
με τις δυνάμεις καταστολής και με διαθέσεις εξέγερσης.
Μια απότομη αλλαγή στις υλικές
συνθήκες της εργατικής τάξης πυροδοτείται από πολλούς παράγοντες. Στον 19ο και
20ο αιώνα η διαμόρφωση επαναστατικής κατάστασης συνδέθηκε άμεσα με τους
ιμπεριαλιστικούς πολέμους που χειροτέρεψαν απότομα τις συνθήκες ζωής της
εργατικής τάξης.
Οι μεγάλοι πόλεμοι συνοδεύονται
με εκατομμύρια νεκρούς, καταστροφές μέσων παραγωγής, πείνα, εξαθλίωση, που
εξοργίζουν τους λαούς και τους οδηγούν στα πρόθυρα επαναστάσεων.
Η Παρισινή Κομμούνα του 1871
είχε άμεση σχέση με τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο, η Ρώσικη επανάσταση του 1905 με
τον Ρωσο-Ιαπωνικό πόλεμο, ενώ ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος με την Οκτωβριανή
Επανάσταση και τις επαναστάσεις σε Ουγγαρία, Γερμανία, Σλοβακία κλπ. Αντίστοιχα
ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος δημιούργησε επαναστατική κατάσταση σε μια σειρά κράτη
της Ευρώπης όπως Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα, Αλβανία, καθώς και στην Ασία, όπως Κίνα
και Κορέα.
Το 1915, μόλις είχε αρχίσει ο
Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Λένιν έγραφε προφητικά: «Η πολιτική κρίση είναι
πραγματικότητα. Καμιά κυβέρνηση δεν είναι σίγουρη για την επαύριο, καμιά
κυβέρνηση δεν είναι απαλλαγμένη από τον κίνδυνο δημοσιονομικής χρεοκοπίας, από
τον κίνδυνο απώλειας εδαφών… Όλες οι κυβερνήσεις ζουν σαν πάνω σε ηφαίστειο, όλες
κάνουν έκκληση στην αυτενέργεια και στον ηρωισμό των μαζών. Ολόκληρο το
πολιτικό καθεστώς της Ευρώπης έχει κλονιστεί και κανένας ασφαλώς δεν θ’ αρνηθεί
ότι μπήκαμε […] σε εποχή πολύ μεγάλων πολιτικών κλονισμών.» Β.Ι.Λένιν,
Άπαντα, τόμ.26, σελ.221, εκδ. ΣΕ
γ. Σημαντικό ανέβασμα της
δραστηριότητας των μαζών
Σε περιόδους όξυνσης της
ανέχειας είναι φυσικό οι μάζες να δραστηριοποιηθούν απότομα. Τα εργατικά
σωματεία μαζικοποιούνται, νέες οργανώσεις μαζικής αντίδρασης εμφανίζονται, οι
απεργιακοί αγώνες σκληραίνουν, οι διαδηλώσεις λαμβάνουν συγκρουσιακή μορφή.
Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι
επόμενο μεγάλη μερίδα του λαού που έστεκε στο περιθώριο να πολιτικοποιηθεί
απότομα, μεγάλες μάζες να εγκαταλείπουν τα αστικά κόμματα, όλοι οι αγώνες να
λαμβάνουν πολιτική μορφή. Η δραστηριότητα των μαζών αποκτά χαρακτηριστικά
αυτοτελούς ιστορικής δράσης και οι ταξικές αντιθέσεις μπορούν να οξυνθούν ως το
επίπεδο της επαναστατικής κατάστασης.
Ο Λένιν θεωρεί την απότομη
αλλαγή στις διαθέσεις και τη δραστηριότητα των μαζών τη συγκεκριμένη στιγμή, ως
φαινόμενο αντικειμενικού χαρακτήρα, δηλαδή ανεξάρτητου από τη συνείδηση
των τάξεων ή τη θέληση των κομμάτων.
Παράδειγμα απότομης
πολιτικοποίησης του λαού είναι η περίοδος 1941-1944, όπου ο λαός μαζικά
εντάχθηκε στο ΕΑΜ, την Εθνική Αλληλεγγύη, το Εργατικό ΕΑΜ, βάζοντας σαν στόχο
την «Λαοκρατία», και αγνοώντας τα τανκς διαδήλωνε ενάντια στην Γερμανική
επιστράτευση ή την έλλειψη τροφίμων.
Οι αντικειμενικοί και οι
υποκειμενικοί παράγοντες
Εάν ψάξουμε σε βάθος, οι ρίζες
της επαναστατικής κατάστασης βρίσκονται στις αντιθέσεις που δημιουργεί ο
τρόπος παραγωγής. Λόγου χάρη ο φεουδαρχικός τρόπος παραγωγής θα δημιουργήσει
επαναστατική κατάσταση για αστική επανάσταση, ενώ ο καπιταλιστικός τρόπος
παραγωγής προετοιμάζει την επανάσταση των προλεταρίων.
Ωστόσο, η αντανάκλαση αυτών των
αντιθέσεων στην κοινωνική συνείδηση και στην ανάπτυξη ταξικής συνείδησης, δεν
είναι αυτόματη και ευθύγραμμη. Τις απότομες αλλαγές στις διαθέσεις και στη
δραστηριότητα των μαζών σε περίοδο επαναστατικής κατάστασης, ο Λένιν τις θεωρεί
ως φαινόμενο αντικειμενικού χαρακτήρα, δηλαδή ανεξάρτητου από τη
συνείδηση των τάξεων και τη θέληση των κομμάτων.
Εκτός από τις αντιθέσεις στο
πεδίο της οικονομίας το αντικειμενικό χαρακτηρίζει και την πολιτική. Η
πολιτική, τόνιζε ο Λένιν, έχει «δική της αντικειμενική λογική, ανεξάρτητα
από τους υπολογισμούς αυτών ή εκείνων των ατόμων ή κομμάτων».
Ένας πόλεμος αντικειμενικά
κλονίζει την αστική εξουσία και δημιουργεί προϋποθέσεις να αμφισβητηθεί από την
εργατική τάξη η πολιτική των αστικών κομμάτων και να αμφισβητηθούν μαζικά οι
αστικοί θεσμοί εξουσίας.
Μπορεί μια επαναστατική
κατάσταση να δημιουργείται από αντικειμενικούς παράγοντες, αυτοί όμως που θα
δράσουν είναι τα υποκείμενα, δηλαδή οι κοινωνικές τάξεις, τα κοινωνικά
στρώματα, τα κόμματα ή οι εκπρόσωποί τους. Αυτά τα στοιχεία αποτελούν τον υποκειμενικό
παράγοντα, η ποιότητα των οποίων έχει διαμορφωθεί από την προηγούμενη
δραστηριότητα των ανθρώπων.
Ειδικά στην περίπτωση εκδήλωσης
προλεταριακής επανάστασης ο υποκειμενικός παράγοντας που θα την προετοιμάσει
και θα καθοδηγήσει το λαό στην διάρκειά της είναι το κόμμα τής εργατικής τάξης.
Το κόμμα οφείλει εκ των προτέρων να έχει εξοπλίσει ιδεολογικά τους πρωτοπόρους
εργάτες για να είναι ικανοί να αξιοποιήσουν την επαναστατική κατάσταση.
Σε περιόδους επαναστατικής
κατάστασης η αστική τάξη και το κράτος της αδυνατούν να εξασφαλίσουν τις
στοιχειώδεις συνθήκες για τη λαϊκή επιβίωση. Η εμπειρία του παγκόσμιου
επαναστατικού κινήματος έχει δείξει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις διαμορφώνονται
νέα «όργανα» τής εργατικής πάλης που αναλαμβάνουν να καλύψουν τις στοιχειώδεις
ανάγκες όπως σίτιση, ασφάλεια, υγεία, εκπαίδευση, μεταφορές, δικαιοσύνη
κλπ.
Κρίσιμο θέμα είναι, εάν αυτά τα
«όργανα» καταφέρουν να συγκροτηθούν σε ενιαίο επαναστατικό κέντρο με στόχο την
ανατροπή της αστικής εξουσίας. Εδώ ο ρόλος τού κομμουνιστικού κόμματος είναι
αναντικατάστατος.
Τέτοια όργανα αποτελούσαν τα
συμβούλια εργατών και στρατιωτών στη Ρώσικη επανάσταση (τα γνωστά μας σοβιέτ).
Στην Ελλάδα υπάρχει ανάλογη εμπειρία από τη δράση του ΚΚΕ στην Κατοχή και στις
περιοχές που απελευθέρωνε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ή στην περίοδο 1946-1949 στις περιοχές
που κατείχε ο ΔΣΕ.
Η Επαναστατική Κατάσταση οδηγεί
πάντα σε Επανάσταση;
Στις καπιταλιστικές κοινωνίες
υπάρχει μια διαρκής ταξική πάλη. Οι ταξικοί αγώνες στην διάρκεια του χρόνου
έχουν διαφορετική ένταση και ποιότητα. Αυτοί έχουν άμεση σχέση με τον
συσχετισμό δυνάμεων που υπάρχει κάθε φορά, και τούτο αποτελεί μια αντικειμενική
πραγματικότητα που οι τάξεις και τα κόμματα είναι υποχρεωμένα να τον λαμβάνουν
υπόψη.
Αλλά κάθε συγκεκριμένος
συσχετισμός δυνάμεων αποτελεί μια στατική κατάσταση, είναι μια φωτογραφία τής
στιγμής. Ο σημερινός συσχετισμός δυνάμεων δεν είναι ίδιος με αυτόν που υπήρχε
πριν 20 χρόνια ούτε θα είναι ίδιος με αυτόν που θα υπάρχει μετά από 20 χρόνια.
Έτσι και ο συσχετισμός δυνάμεων ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις δεν είναι ο
ίδιος πριν την επαναστατική κατάσταση ή κατά την διάρκειά της.
Η εκδήλωση επαναστατικής
κατάστασης οδηγεί αντικειμενικά σε μια νέα κατάσταση με ένα διαφορετικό
συσχετισμό δυνάμεων υπέρ της εργατικής τάξης. Η έναρξη όμως της επανάστασης και
ιδιαίτερα η νικηφόρα εξέλιξή της, δεν έρχεται το ίδιο αντικειμενικά και δίχως
την κατάλληλη προετοιμασία ενός πρωτοπόρου τμήματος της εργατικής τάξης.
Για το λόγο τούτο ο
υποκειμενικός παράγοντας (δηλαδή το κόμμα των εργατών) πρέπει από τα πριν να
είναι προετοιμασμένος ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά για να μπορέσει να
δράση σε μια τέτοια ευνοϊκή κατάσταση.
Λόγου χάρη, εάν ένα
κομμουνιστικό κόμμα δεν έχει στο πρόγραμμά του ως άμεσο στόχο την σοσιαλιστική
επανάσταση, αλλά προσπαθεί να συνεργαστεί με άλλες αστικές δυνάμεις για να
σχηματίσει κυβέρνηση, ποτέ δεν θα μπορέσει να ηγηθεί μιας επανάστασης ακόμα και
στην πιο ευνοϊκή επαναστατική κατάσταση.
Επιπλέον, όπως έλεγε ο Λένιν,
το κόμμα οφείλει να έχει την ικανότητα εκτίμησης της καλύτερης «στιγμής» για
την «έφοδο» για κατάληψη της εξουσίας, «ούτε πιο νωρίς, ούτε πιο αργά».
Αντιλαμβανόμαστε ότι ούτε η
εργατική τάξη και το κόμμα της, ούτε οι καπιταλιστές με το κράτος και τα
κόμματά τους, μπορούν να προκαλέσουν ή να αποτρέψουν την εκδήλωση επαναστατικής
κατάστασης. Αλλά (επειδή πάντα υπάρχει ένα αλλά), η προηγούμενη δράση του
κομμουνιστικού κόμματος και ένα ανεπτυγμένο εργατικό κίνημα μπορούν να
επιδράσουν καταλυτικά στην εξέλιξη και την αξιοποίηση της επαναστατικής
κατάστασης.
Στην περίοδο 1941-1944, το ΚΚΕ
λόγω του προγράμματός που είχε από το 6ο συνέδριο του 1935, προσπαθούσε να
δημιουργήσει αντιφασιστικά μέτωπα επιδιώκοντας την συνεργασία με αστικές
δυνάμεις (όπως του Γεωργίου Παπανδρέου), θέτοντας στη συνέχεια τις δυνάμεις του
ΕΛΑΣ υπό το στρατηγείο των Άγγλων. Το καθήκον για την σοσιαλιστική επανάσταση
είχε μετατεθεί για «αργότερα», και έτσι δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την
ευνοϊκότατη επαναστατική κατάσταση που δημιουργήθηκε το 1944. Όταν τελικά το
1948 είδαν ότι δεν τους απομένει άλλος δρόμος παρά αυτός της κατάληψης της
εξουσίας, ήταν ήδη αργά. Η αστική τάξη, με τη βοήθεια Άγγλων και Αμερικάνων,
είχε καταφέρει να ανασυντάξει τις δυνάμεις της.
Μπορεί μια χώρα να
επαναστατήσει μόνη της;
Ο Λένιν στις συνθήκες του Α’
Παγκοσμίου Πολέμου κατέληξε στην εκτίμηση ότι όχι μόνο θα διαμορφωθεί
επαναστατική κατάσταση σε πολλές χώρες αλλά ότι υπάρχουν δυνατότητες σε κάποια
ή κάποιες από αυτές να επικρατήσει η σοσιαλιστική επανάσταση.
Βλέποντας ότι η καπιταλιστική
ανάπτυξη ακολουθούσε διαφορετικούς ρυθμούς σε κάθε χώρα, συμπέρανε ότι, λόγω
αυτής της ανισόμετρης ανάπτυξης, οι εσωτερικές αντιθέσεις καθώς και οι
αντιθέσεις μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών θα οξύνονταν σε διαφορετικό βαθμό.
Επομένως η εκδήλωση της επαναστατικής κατάστασης και η εκδήλωση νικηφόρας
σοσιαλιστικής επανάστασης θα ωρίμαζε σε διαφορετικό χρόνο σε κάθε χώρα. Αυτό
είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας «αδύναμος κρίκος» στο σύστημα
του ιμπεριαλισμού όπου θα υπήρχε δυνατότητα νίκης της σοσιαλιστικής
επανάστασης.
Ο Λένιν, στο έργο του
«Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», αναφέρει: «Η
ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη είναι απόλυτος νόμος του
καπιταλισμού. Από δω βγαίνει πως είναι δυνατή η νίκη του σοσιαλισμού στην αρχή
σε λίγες ή ακόμη και σε μια μονάχα, χωριστά παρμένη καπιταλιστική χώρα. Το
νικηφόρο προλεταριάτο αυτής της χώρας, απαλλοτριώνοντας τους καπιταλιστές και
οργανώνοντας στη χώρα του τη σοσιαλιστική παραγωγή, θα ορθωνόταν ενάντια στον
υπόλοιπο κόσμο, τον καπιταλιστικό κόσμο, παίρνοντας μαζί του τις καταπιεζόμενες
τάξεις των άλλων χωρών, ξεσηκώνοντας στις χώρες αυτές εξεγέρσεις ενάντια στους
καπιταλιστές, δρώντας σε περίπτωση ανάγκης ακόμη και με στρατιωτική δύναμη
ενάντια στις εκμεταλλεύτριες τάξεις και τα κράτη τους». Β.Ι.Λένιν,
Άπαντα, τόμ.26, σελ.362-363, εκδ. ΣΕ
Όπως έχει αποδείξει η Ιστορία, όταν
διαμορφώνεται επαναστατική κατάσταση, αυτή δεν περιορίζεται σε μία μόνο χώρα.
Ο λόγος βρίσκεται στο ότι τα μεγάλα γεγονότα που δημιουργούν επαναστατική
κατάσταση (όπως βαθιά παγκόσμια κρίση ή ιμπεριαλιστικός πόλεμος) αγκαλιάζουν
ταυτόχρονα πολλά καπιταλιστικά κράτη.
Είναι αδύνατο να εκδηλωθεί μια
σοσιαλιστική επανάσταση και ο διεθνής συσχετισμός να είναι αμετάβλητος και τα
υπόλοιπα λαϊκά κινήματα να παραμένουν απαθή. Όπως μας έχει διδάξει η Ιστορία,
σε περίπτωση σοσιαλιστικής επανάστασης η διεθνής αλληλεγγύη είναι τεράστια και
ο Προλεταριακός Διεθνισμός παίζει σπουδαίο ρόλο.
Συμπερασματικά η δημιουργία επαναστατικής κατάστασης είναι
αναπόφευκτη. Δίχως όμως Επαναστατική Κατάσταση δεν γίνεται να ξεσπάσει
επανάσταση.
Καθήκον τού κάθε κομμουνιστικού
κόμματος είναι να προετοιμάζει την εργατική τάξη της χώρας του για να
αξιοποιήσει την ευκαιρία που θα παρουσιαστεί. Στη χώρα που θα εκδηλώνεται η
σοσιαλιστική επανάσταση το προλεταριάτο αναλαμβάνει το «εθνικό» καθήκον να ξεμπερδεύει
με την αστική τάξη της χώρας του. Με τον τρόπο αυτό θα συμβάλλει στην υπόθεση
της παγκόσμιας επανάστασης.
Να είσαστε καλά
Γιάννης Βεντούρας
https://www.katiousa.gr/politika/giati-chreiazomaste-tin-epanastatiki-katastasi/
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
