Όσο χειρότερα τόσο καλύτερα;

Με τη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (6η Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, Α΄38/28-2-2012), δίνεται ένα ακόμη καίριο κτύπημα στους μισθούς των εργαζομένων. Με τη μείωση των μισθών υποτίθεται θα γίνει η οικονομία ανταγωνιστική και θα αρχίσει η ανάπτυξη και η έξοδος από την κρίση! Φυσικά πρόκειται για υποκρισία. Απλά φορτώνουν και άλλα τα βάρη της κρίσης στους εργαζόμενους και μεταφέρουν ευθέως και με διοικητικό τρόπο τεράστια ποσά από τους μισθωτούς στο κεφάλαιο.

Η πράξη αυτή έφερε στη μνήμη μια μεγάλη διαμάχη για τον χρόνο εργασίας και τα εργασιακά δικαιώματα που έγινε στους κόλπους της εργοδοσίας στις δεκαετίες του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Τότε αναπτύχθηκε από μια ομάδα μικρομεσαίων εργοδοτών, η «αριστερή» άποψη ότι  η μείωση του χρόνου εργασίας και η ανάπτυξη των εργασιακών δικαιωμάτων αποτέλεσαν διαχρονικά, από τον 19 αι., διαλεκτικό μοχλό ανάπτυξης των οικονομιών των χωρών που τα εφάρμοσαν. Ομοίως υποστηρίχθηκε ότι η κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων οδηγεί σε αδιέξοδο την οικονομία και μακροπρόθεσμα ζημιώνει και την ίδια την εργοδοσία γιατί θυσιάζει το μέλλον στο παρόν.

 Η άποψη αυτή δέχτηκε αιχμηρές επιθέσεις από τους άλλους εκπροσώπους της εργοδοσίας (ΣΕΒ, ΕΣΕΕ) , αλλά ποτέ δεν απαντήθηκε τεκμηριωμένα. Το μόνιμο επιχείρημα ήταν το αξίωμα ότι  όσο διευρύνονται τα εργασιακά δικαιώματα τόσο υπονομεύεται η βιωσιμότητα της επιχείρησης και το αντίστροφο.

 «Όσο χειρότερα για τους εργαζόμενους τόσο καλύτερα για τις επιχειρήσεις»

 Η θέση αυτή συμπυκνώθηκε στο αξίωμα: «όσο χειρότερα για τους εργαζόμενους τόσο καλύτερα για τις επιχειρήσεις».

 Η καταφατική απάντηση συνοδεύεται λογικά από το απλοϊκό επιχείρημα ότι αν σε κάθε 100 δραχμές ο εργοδότης κερδίζει τις 50 ως προστιθέμενη αξία (υπεραξία) από τους μισθούς και ο μισθός γίνει 40 θα πάει καλύτερα η επιχείρηση. Αν ο μισθός γίνει 20, αν γίνει 10, αν γίνει 1  ακόμη, μα ακόμη καλύτερα! Είναι ολοφάνερο ότι με 99 δραχμές κέρδος στις 100 η επιχείρηση θα τα πάει περίφημα!

 Όμως καταλαβαίνει κανείς ότι κάτι δεν πάει καλά με το αξίωμα αφού δεν είχε τέλος και στηρίζονταν στην απόλυτη αυθαιρεσία.

 «Όσο χειρότερα για τους εργάτες τόσο χειρότερα για τις επιχειρήσεις»

Στη θέση αυτή αντιπαρατέθηκε το αντίθετο «αριστερό» αξίωμα (πάντα μέσα στον καπιταλισμό) που εκτέθηκε από τη μικρή, σε οικονομική δύναμη, ομάδα των «αριστερών» μικροεργοδοτών: «όσο καλύτερα για τους εργάτες τόσο καλύτερα για τις επιχειρήσεις» ή, με αρνητική διατύπωση, «όσο χειρότερα για τους εργάτες τόσο χειρότερα για τις επιχειρήσεις». Η τεκμηρίωση εδώ ήταν πιο πολύπλοκη αλλά για να λόγους απλοποίησης θα πω ότι συμπυκνώνεται περίπου στο σύνθημα των μικρομεσαίων «εργατιά χωρίς λεφτά, μαγαζιά χωρίς δουλειά» ή στο σημερινό «εργατιά χωρίς δουλειά, μαγαζιά χωρίς λεφτά». Στην ουσία δηλαδή υπάρχει ένα κλείδωμα της ανάπτυξης των επιχειρήσεων από την ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού.

 Λογικά με βάση το πρώτο αξίωμα, στην Σουηδία με τα υψηλά μεροκάματα οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν κλείσει από γεννησιμιού τους και οι επιχειρήσεις της Ουγκάντα θα πρέπει να είναι πρώτες στον κόσμο! Με βάση το δεύτερο αξίωμα στην Σουηδία οι επιχειρήσεις τα πάνε περίφημα και στην Ουγκάντα ψωμολυσσάνε. Το τι ισχύει πραγματικά δεν χρειάζεται να τα πούμε.

 Με την κατακόρυφη μείωση των μισθών το ίδιο ερώτημα ξαναμπαίνει και σήμερα. Η μεγάλη εργοδοσία ισχυρίζεται και τα μμε το προβάλουν, ότι η συνεχής υποτίμηση του μισθού θα φέρει ανάπτυξη και άνοιξη στις επιχειρήσεις! Πλανώνται πλάνην οικτρά. Σήμερα ισχύει απολύτως το αξίωμα «όσο χειρότερα για τους εργαζόμενους τόσο χειρότερα για τις επιχειρήσεις». Όσοι δεν το καταλαβαίνουν αυτό, ακόμη και από την εργοδοσία, απλώς νομίζουν ότι σκάβουν μόνο το λάκκο των εργατών αλλά μέσα θα πέσουν οι επιχειρήσεις.

«Φωτισμένα μυαλά» για τον καπιταλισμό που να υποστηρίζουν το δεύτερο αξίωμα  υπάρχουν ελάχιστα στην εργοδοσία και αυτά είτε λόγω ιδεολογικής επιρροής είτε επειδή είναι μικρομεσαίοι. Μάλιστα σήμερα για τα μονοπώλια και τις πολυεθνικές το όνειρό τους είναι ο εργάτης να μη παίρνει καν μισθό παρότι ξέρουν ότι έτσι δεν μπορούν να πουλήσουν. Η αντίφαση είναι φανερή αλλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Βλέπουν μόνο λίγο πέρα από τη μύτη τους και βάζουν μόνοι τη θηλιά στο λαιμό τους.

Τα δύο διαφορετικά αξιώματα  δεν είναι καινούρια. Κυκλοφορούν από την αυγή του καπιταλισμού. Φυσικά υπερτερούσε πάντα το «όσο χειρότερα για τους εργαζόμενους τόσο καλύτερα για τις επιχειρήσεις». Σε στιγμές κρίσης όμως οι καμπάνες κτυπούσαν με τρομακτικό τρόπο για τις επιχειρήσεις και αναγκάζονταν να αλλάζουν πολιτικές κάτω από τις αιματηρές πιέσεις της εργατικής τάξης.

 Στην εποχή του Μαρξ

Χαρακτηριστικό της διαφοράς των δύο αντιλήψεων είναι τα παρακάτω αποσπάσματα εκπροσώπων της εργοδοσίας, καταγεγραμμένα από τον Κ. Μαρξ τον περασμένο αιώνα:

 «Όταν η Αγγλική Βουλή το 1833 ελάττωσε σε τέσσερις βιομηχανικούς κλάδους την εργάσιμη ημέρα για παιδιά (...) (οι βιομήχανοι και οι εκπρόσωποί τους) νόμισαν ότι σήμανε η τελευταία ώρα της αγγλικής βιομηχανίας!» (Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», Τόμος Α, σελ. 290 εκδ. «Μόρφωση»).

 Τα ίδια επιχειρήματα ντύνουν και σήμερα τη μείωση των μισθών, την ελαστικοποίηση, το χρόνο εργασίας και γενικά την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων όταν υπερασπίζονται την ανταγωνιστικότητα μέσα στην παγκοσμιοποίηση για να ξεπεράσουν την κρίση σε βάρος της εργατικής τάξης.

 Ακριβώς το αντίθετο μας λέει το απόσπασμα που ακολουθεί ως απάντηση στο πρώτο.

 «Μήπως οι Εγγλέζοι δεν καμαρώνουν για τα χαρίσματα και την επιδεξιότητα των χειροτεχνών τους και των εργατών μανιφακτούρας που επέβαλαν γενικά τα αγγλικά εμπορεύματα και τα έκαναν διάσημα; (...) Όταν, όμως, οι Εγγλέζοι μετατραπούν σε εργάτες που αιώνια ξεθεώνονται στη δουλειά, υπάρχει κίνδυνος να εκφυλισθούν...» (Prostitwayt: First Preliminary Discourse. Κ. Μαρξ «Το Κεφάλαιο», τόμος Α, σελ. 188).

 Τα σχόλια περιττεύσουν.

 Επικίνδυνη άποψη

 Η άποψη του «όσο χειρότερα για τους εργαζόμενους τόσο καλύτερα για τις επιχειρήσεις» είναι επικίνδυνη όχι μόνο για τους εργαζόμενους, αλλά και για τις ίδιες τις επιχειρήσεις και για την εθνική οικονομία και την κοινωνία. Αν εφαρμοσθεί, σε πολύ σύντομο διάστημα το μέλλον θα θυσιαστεί στο παρόν. Η ποιότητα των αυριανών εργαζομένων θα είναι πολύ κατώτερη από τις σύγχρονες απαιτήσεις, που τους θέλουν επιστήμονες που λειτουργούν μέσα παραγωγής με υπεραναπτυγμένες νέες τεχνολογίες.

Βρισκόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο υποβάθμισης της εργατικής δύναμης και βαθέματος της κρίσης ενώ το αντίθετο αποτελεί τον πρώτο όρο ανάπτυξης και εξόδου από αυτή. Αυτή τη ρήξη και αυτή την τομή δεν αφήνουν και δεν μπορούν να την κάνουν τα μονοπώλια.

 Αποτελεί δε οξύμωρη πολιτική η προώθηση της αντίληψης από την άρχουσα τάξη ότι «Όποιος χάνει δικαιώματα κερδίζει δουλειά σε βάρος εκείνου που έχει δικαιώματα»!!! - βλέπε πχ τη διαφορά στις κλαδικές και εργοστασιακές ή ατομικές συμβάσεις εργασίας. Σκάβουν το λάκκο τον δικό τους ενώ νομίζουν ότι σκάβουν το λάκκο των εργαζομένων. Αρκεί οι τελευταίοι να το συνειδητοποιήσουν.

 Δεν χρειάζεται φιλοσοφία για να καταλάβουμε ότι με αυτή την πολιτική υποτίμησης το εργατικό δυναμικό εκφυλίζεται και τελικά γίνεται αντιπαραγωγικό, οπότε το «κόστος» και για τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις γίνεται μη αντιμετωπίσημο και ο μισθός των 586 και 511 ευρώ για τους νέους ως 25 ετών, θα τους φαίνεται «τεράστιος» και θα απαιτήσουν νέο φαύλο κύκλο υποτίμησης κ.ο.κ.

 Πως κτίζεται ο νεκροθάφτης του καπιταλισμού

Εκτός αυτού έτσι ακριβώς κτίζεται ο νεκροθάφτης του καπιταλισμού. Από τις αντιθέσεις του που οδηγούν σε πλήρη απαξίωση τη μόνη δύναμη που παράγει τον πλούτο του κόσμου και λαμβάνει μόνο ψίχουλα τα οποία λιγοστεύουν διαρκώς. Τι θα έχει να χάσει όμως πέρα από τα ψίχουλα αν επαναστατήσει και κερδίσει όλο το ψωμί; Αν η συνείδηση λειτουργήσει, οι καπιταλιστές θα έχουν κάνει τη «δουλειά» τους. Θα έχουν ανδρώσει τον νεκροθάφτη τους!


 Σήμερα δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια να εφαρμοστούν από τον καπιταλισμό «φωτισμένες» πολιτικές ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού. Η ανάπτυξη προϋποθέτει μείωση του ποσοστού κέρδους ενώ η αύξηση του ποσοστού κέρδους και η μείωσή του μέσω της ανακατανομής προς την εργατική τάξη είναι ταυτόχρονες αλληλοαποκλειόμενες προϋποθέσεις επιβίωσής του!

Η αντίφαση δεν είναι φανταστική αλλά πραγματική και βρίσκεται στα σπλάχνα και στον χαρακτήρα των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων. Αν δεν μειώσει τα κέρδη το κεφάλαιο για να αναπτύξει το εργατικό δυναμικό ώστε να το κάνει παραγωγικό και αποδοτικό δεν μπορεί να βγει από την κρίση και αν μειώσει το κέρδος που είναι προϋπόθεση της ύπαρξης και αυτόπραγμάτωσής του θα καταρρεύσει και πάλι δεν θα βγει από την κρίση. Οι παραγωγικές σχέσεις έφτασαν σε τέτοιο αδιέξοδο που μόνο η ανατροπή τους μπορεί να φέρει όρους ανάπτυξης στις παραγωγικές δυνάμεις.