Η κρίση είναι ταξική και η λύση αριστερή (ΙΙ)*

• Η περίπτωση της «Σπίθας»


Η όξυνση της κρίσης εντείνει αναπόφευκτα τις ταξικές και πολιτικές αντιθέσεις του καπιταλισμού. Παράλληλα αναβιώνουν σειρά από φαινόμενα που είχαν ατονήσει όσο καιρό το σύστημα περνούσε εποχές απόλυτης πολιτικής κυριαρχίας και σχετικά ομαλής οικονομικής λειτουργίας. Η κρίση επαναφέρει στην επιφάνεια όχι μόνο βασικά θέματα πολιτικής αλλά καθαρότερα από κάθε άλλη φορά το ζήτημα της εξουσίας από την πλευρά της εργατικής τάξης ως ριζική λύση στην κρίση και στο αδιέξοδο του καπιταλισμού.


Η άρχουσα τάξη, προκειμένου να αποφύγει την αναβίωση παρόμοιων θεμάτων, ασκεί με όλα τα μέσα που διαθέτει ισχυρότατη ιδεολογική και πολιτική πίεση σε όλα τα στρώματα του ελληνικού λαού και ιδίως στην εργατική τάξη.


Εφεδρικές λύσεις του συστήματος

Η πίεση της αστικής τάξης δεν μένει χωρίς αποτέλεσμα. Ορισμένα από τα φαινόμενα της πίεσης είναι και η παραγωγή νέων πολιτικοϊδεολογικών ρευμάτων στα πλευρά του συστήματος ως ενδιάμεσων εφεδρικών λύσεων για την περίπτωση αποτυχίας των τυπικών πολιτικών εκπροσώπων του.


Τα ρεύματα αυτά παίρνουν διάφορες μορφές, αλλά έχουν δύο βασικές ομοιότητες. Από τη μια δεν θίγουν την ύπαρξη του συστήματος και από την άλλη κινούνται σε λύσεις μέσα από το οπλοστάσιο του καπιταλισμού. Αυτό οδηγεί στη γέννηση νέων θολών πολιτικών φορέων, οι οποίοι κάνουν αγώνα δρόμου για να κλείσουν την αντίθεση ανάμεσα στο σύστημα και στον λαό, ειδικά δε στην εργατική τάξη.


Ο λαός βομβαρδίζεται με «τεχνοκρατικές» αναλύσεις της κρίσης και του χρέους, με τεχνικές λύσεις που θα μας βγάλουν από την κρίση «χωρίς να χάσουμε πολλά», ακόμη και δήθεν «επαναστατικές τεχνικές λύσεις», όπως ο λογιστικός έλεγχος του χρέους, το «κούρεμα», η ελεγχόμενη πτώχευση, η «πετυχημένη αναδιαπραγμάτευση, η «επιμήκυνση», κλπ.


Από τη στιγμή που η όποια λύση δεν συνδέεται με την ανατροπή του καπιταλισμού αλλά με την επίληση της κρίσης στα πλαίσια του συστήματος και με δικά του εργαλεία, στην ουσία γίνεται εφεδρική λύση του συστήματος.


Σε αυτές τις εφεδρικές λύσεις περιλαμβάνονται και κινήσεις που παίζουν το χαρτί της «σωτηρίας της πατρίδας» κάτω από το οποίο κρύβεται η σωτηρία του συστήματος.

Η Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών – Σπίθα

Μια τέτοια κίνηση είναι η Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών – Σπίθα την οποία εξήγγειλε ο Μίκης Θεοδωράκης. Η κίνηση αυτή στελεχώθηκε ταχύτατα από ορισμένους αριστερούς σε μια περίεργη ιδεολογικοπολιτική συνεύρεση με ανθρώπους του «πατριωτικού» εθνικιστικού φάσματος με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η μείξη δεν ήταν τυχαία, αφού για μεν τους αριστερούς πρόσφερε μια ανώδυνη «αριστερή» ή «αριστερούτσικη» λύση αντίστασης στο σύστημα, για δε τους «πατριώτες» μια λύση «σωτηρίας της Ελλάδος» από τους ξένους με ταυτόχρονη σωτηρία του συστήματος με το οποίο και την ταυτίζουν. Η κίνηση στην ουσία τόσο από τις θέσεις όσο και από τις πρακτικές της ακυρώνει κάθε αριστερό ή προοδευτικό προσανατολισμό και τον αντικαθιστά με αταξικό «εθνικό» περιεχόμενο.


Η Κίνηση αντιλαμβάνεται την κρίση και το δημόσιο χρέος ως εθνικοαπελευθερωτικό ζήτημα και όχι ως ταξικό, με αποτέλεσμα να προτείνει «εθνική απελευθέρωση» από τους δανειστές. Στη διακήρυξη αναφέρεται καθαρά ότι «η ουσιαστική εξάρτηση που μας έχει επιβληθεί, προσδίδει (…) τα χαρακτηριστικά ενός απελευθερωτικού αγώνα».


Σε αυτή τη βάση συγκροτείται η κίνηση. Όμως η αντιπαράθεση είναι ταξική, όχι εθνική. «Εθνική» θα μπορούσε κανείς να την ονομάσει εμμέσως μόνο στον βαθμό που ταυτίζει το εθνικό με το ταξικό συμφέρον της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, εξαιρώντας τη μεγάλη και τη μονοπωλιακή αστική τάξη, τον κρατικό μηχανισμό και τους υπηρέτες της, που δυστυχώς είναι ακόμη πάρα πολλοί. Η οικονομική ολιγαρχία του τόπου με σύσσωμη την πολιτική της εκπροσώπηση ταυτίζεται με τους ξένους δανειστές και το μνημόνιο, συμμετέχει στη ληστεία του λαού και ιδίως της εργατικής τάξης και συμμαχεί εναντίον της με το ΔΝΤ. Η Ελλάδα της πλουτοκρατίας που κυβερνά διαχωρίζεται ταξικά από την Ελλάδα που αγωνίζεται εναντίον της.


Η ίδια η αναφορά του Μίκη στη διακήρυξή του ότι με τις αμυντικές δαπάνες «κόβουμε κάθε χρόνο δισεκατομμύρια από το υστέρημά μας και φτωχαίνουμε, για να κάνουμε πιο πλούσιους τους πλούσιους λαούς» (!) μας μετατρέπει σε εχθρούς όχι του ντόπιου και διεθνούς κεφαλαίου αλλά των άλλων λαών, προκειμένου να παρουσιάζει το πρόβλημα ως εθνικό! Παραβλέπει ότι οι άλλοι λαοί εξίσου με μας βιώνουν την κρίση και τους ονομάζει εκμεταλλευτές μας, ενώ από τα τεράστια κονδύλια των αμυντικών δαπανών μόνο το κεφάλαιο των χωρών αυτών κερδίζει. Οι λαοί τους κερδίζουν μόνο κρίση, λιτότητα, αυταρχισμό. Είναι συνεπώς εξ αρχής λάθος η τοποθέτηση για τον χαρακτήρα των αντιθέσεων τις οποίες παράγει η κρίση.


Δεν περνάει απαρατήρητη η υιοθέτηση από την κίνηση της γνωστής από παλιά θέσης της άρχουσας τάξης ότι «τρώμε περισσότερα από όσα καταναλώνουμε»! Έτσι προτείνει «να αλλάξει σε εθνικό επίπεδο η νοοτροπία μας. Το να ζούμε πάνω απ' τις δυνάμεις μας, να καταναλώνουμε περισσότερο από όσα παράγουμε, αυτή η τακτική δεν πάει άλλο»! Και συμπεραίνει το απίστευτο, ότι αυτό «μας οδηγεί σταθερά σε μεγαλύτερη εθνική και επομένως ατομική εξάρτηση και τελικά γενικευμένη πτώχευση, παρακμή, δυστυχία, ντροπή». Η απαλλαγή της άρχουσας τάξης για την κρίση και το χρέος και η καταδίκη του λαού ως υπαίτιου γι’ αυτή είναι πασιφανείς. Με τέτοια επιχειρήματα όμως μόνο η άρχουσα τάξη βγαίνει κερδισμένη.


Η κίνηση δεν παραλείπει να δίνει τα διαπιστευτήριά της στην αστική τάξη και στους ιμπεριαλιστές αναφέροντας στο πρόγραμμά της ότι «όσα προτείνουμε σήμερα θα πρέπει να είναι όχι μόνο καίρια αλλά και ρεαλιστικά και προ παντός δεν θα πρέπει να προκαλέσουν επικίνδυνους κραδασμούς σε μια εποχή εξαιρετικά λεπτή ως προς τους χειρισμούς και ευαίσθητη ως προς την ετοιμότητα τόσο του λαού όσο προ παντός και της χώρας μας να δεχθεί μεταβολές πάνω από το όριο των δυνατοτήτων της, μας υποχρεώνει να είμαστε προσεκτικοί και όσα προτείνουμε να είναι μέσα στα όρια του δυνατού λαμβάνοντας φυσικά υπ' όψιν τις διεθνείς ισορροπίες δυνάμεων, τις εθνικές δεσμεύσεις και την εξαιρετικά δύσκολη θέση της χώρας μας». Η προστασία του συστήματος και η αδιατάρακτη υποταγή στον ιμπεριαλισμό είναι πάνω απ΄ όλα!


Έτσι είναι χωρίς περιεχόμενο η παρακάτω φράση της διακήρυξης ότι «Για λόγους εθνικής αξιοπρέπειας θα πρέπει η χώρα μας να αποχωρήσει από τον μηχανισμό στήριξης Ε.Ε. - ΔΝΤ και από το ΝΑΤΟ». Για λόγους αξιοπρέπειας! Όχι για τα εθνικά συμφέροντα τα οποία υποτίθεται βάζει πάνω απ όλα. Υποκρισία! Όταν λαμβάνεις υπόψη τις «εθνικές δεσμεύσεις», ακυρώνεις κάθε άρνησή τους. Για να μην έχουμε αυταπάτες, παρακάτω δεν προτείνει έξοδο από το ΝΑΤΟ, αλλά απάλειψη από τις συμφωνίες με αυτό μόνο «όσων θίγουν τα εθνικά μας συμφέροντα». Τα σχόλια περιττεύουν.

Αντιφάσεις

Παρότι στην αρχή της διακήρυξης ο Μίκης Θεοδωράκης λέει ότι «Το μοναδικό μου κίνητρο είναι να βοηθήσω να δημιουργηθεί ένα κίνημα και μια ζύμωση ιδεών, ανεξάρτητα και μακριά από το υπάρχον πολιτικο-κομματικό κατεστημένο», στις προτάσεις του για την έξοδο από την κρίση αναφέρει ότι «θα έπρεπε να συμφωνήσουν όλα τα κόμματα σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, η οποία να κυβερνούσε έχοντας την ευρύτατη συναίνεση του εκλογικού σώματος»! Είναι να απορεί κανείς τι ακριβώς προτείνει και τι απορρίπτει!

Επιπλέον η παράγραφος της διακήρυξης που λέει «Ποιος έχει συμφέρον να εξαλείψει τη λέξη και την έννοια «Έθνος», που αποτελεί την κύρια συγκολλητική δύναμη που μας ενώνει όλους, Δεξιούς, Κεντρώους, Αριστερούς, πλούσιους, φτωχούς, μορφωμένους, αμόρφωτους, όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες, που αν τύχει να ενωθούν όλοι μαζί και σχηματίσουν μια γροθιά, όπως έγινε στις 28 Οκτωβρίου του 1940, αποτελούν δύναμη που μπορεί όχι μόνο να αντισταθεί αλλά και να νικήσει;» αποτελεί αδιαμφισβήτητη άρνηση της ταξικής φύσης τη κρίσης και υπερ-υιοθέτηση της «εθνικής» θέσης. Εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι, θύματα και θύτες, τραπεζίτες, κυβερνήτες και λαός που έχει πτωχεύσει εξαιτίας τους λαός, όλοι μαζί σε ενιαίο εθνικό συμφέρον!!! Αυτό δεν απέχει και πολύ από το «Μαζί τα φάγαμε» - εσείς θα τα πληρώσετε του Πάγκαλου!


Τέλος ενώ στη διακήρυξη υιοθετείται η «άμεση δημοκρατία» των κινήσεων «Σπίθα» δήθεν σαν αντίδοτο στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία που παραπαίει, χωρίς όμως να θίγεται η οικονομική βάση του συστήματος, εκ των πραγμάτων η θέση αυτή βρέθηκε σε πλήρες αδιέξοδο μόλις επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί. Το αποτέλεσμα ήταν να ανατραπεί από τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη χωρίς καμιά δημοκρατική διαδικασία, όταν στην ομιλία του στη Θεσσαλονίκη, στις 27/2/2011, αναφέρθηκε στην «ανάγκη της ύπαρξης ενός εθνικού κέντρου (…) Κάποιες Σπίθες (…) θεωρούν ότι οι αποφάσεις που πήραν στην Γενική τους Συνέλευση είναι ανώτερες από τις οδηγίες της Συμβουλευτικής. Αυτό το είδος της Δημοκρατίας εγώ το θεωρώ Αναρχία». Η αναίρεση της αρχικής θέσης είναι φανερή.


Ένας νεολογισμός που προκαλεί εντύπωση είναι η υποστήριξη της θέσης στην κοινωνία για «Δίκαιη Ανισότητα». Και μόνο η αναφορά προκαλεί ανατριχίλα για τη νομιμοποίηση της ληστείας του λαού από το κεφάλαιο. Γιατί θα ήταν γελοίο να αναφέρεται κανείς σε συνθήκες καπιταλισμού στη διαλεκτική ερμηνεία του όρου στον οποίο παραπέμπει η βασική κομμουνιστική παραγωγική σχέση «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του».

Οι εθνοκεντρικές θέσεις στην υπηρεσία του συστήματος

Η σκόπιμη απουσία αναφοράς της «Σπίθας» στην ταξική φύση της κρίσης γίνεται για να δέσει με τα μέτρα «εθνικής» εξόδου από την κρίση που προτείνει χωρίς να θιγεί το υπάρχον καθεστώς. Δεν είναι χωρίς νόημα οι προτάσεις του για καπιταλιστικού χαρακτήρα συνεργασία με άλλους ιμπεριαλιστές, όπως η Κίνα και η Ρωσία, για να αποδεσμευτεί η χώρα από τους δυτικούς ιμπεριαλιστές! Από τη Σκύλα στη Χάρυβδη μας προτείνει ως λύση.


Ως προς το εσωτερικό της «Σπίθας» είναι φανερή η αταξικότητα αλλά και η εχθρική στάση προς την Αριστερά. Στο «τι μας ενώνει» απαντάει: «Η κοινή μας θέση απέναντι στην ξένη εξάρτηση και τα όργανά της. (…) Είμαστε Ριζοσπάστες Πατριώτες Προοδευτικοί. Και στόχος μας είναι η ανεξαρτησία της Ελλάδας και η ευτυχία του Ελληνικού Λαού. Όλα τα άλλα, Αριστερά, Δεξιά, Κεντρώοι, έρχονται μετά. Και ας τα κρατήσει καθένας μέσα του. Όχι μέσα στις Σπίθες». Εδώ στην πράξη ζητάει δήλωση απάρνησης της ιδεολογίας. Όταν όμως η Αριστερά καλεί τον λαό σε συσπείρωση και μάχη ανεξαρτήτως ιδεολογικής και πολιτικής τοποθέτησης, δεν υπονοεί ότι συγκροτεί μέτωπο ανεξαρτήτως ιδεολογίας και πολιτικής αλλά ακριβώς το αντίθετο.

Αταξικές λύσεις σε ταξικά προβλήματα δεν υπάρχουν

Όποιος προσπαθεί να μετατρέψει τα ταξικά προβλήματα σε «εθνικά» και τα ζητήματα εξουσίας σε ζητήματα μεταξύ εθνών και λαών διολισθαίνει αντικειμενικά στις εφεδρείες του συστήματος. Η αυταπάτη ότι μέσα από την «εθνικοποίηση» της ταξικής αντίθεσης θα προέλθει η συσπείρωση του λαού και κατόπιν αντικειμενικά ο λαός θα υιοθετήσει από την πείρα του αριστερές θέσεις είναι μια παγίδα που νομίζουν ότι στήνουν για το σύστημα, στην οποία όμως θα ρίξουν τον λαό.


Άλλωστε ο θαυμασμός του Μίκη μέσα στη διακήρυξη για την πρακτική της δεξιάς-ακροδεξιάς κυβέρνησης της Ουγγαρίας έναντι του ΔΝΤ και για την «εργατικότητά» της(!) κλπ. είναι δείγμα μιας ολισθηρής τοποθέτησης αλλά και εκχώρηση εδάφους σε επικίνδυνους εχθρούς του λαού.


Οι προτάσεις της «Σπίθας»

Το σύνολο των προτάσεων της κίνησης κινούνται μέσα στα πλαίσια του συστήματος και μας προβάλλουν έναν «καλό καπιταλισμό» με ανθρώπινο πρόσωπο, χωρίς διαφθορά και εξαρτήσεις. Θυμίζει έντονα διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη του ΠΑΣΟΚ που, παρότι προχωρούσε πολύ παραπέρα από τη «Σπίθα», αποτέλεσε το κύριο όπλο ποδηγέτησης και ευνουχισμού του λαϊκού κινήματος. Ακόμη και το σύνθημα με το οποίο κλείνει η διακήρυξη της «Σπίθας» ότι «Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» είναι γνωστό τι θυμίζει και προπαντός πόσο παραπλάνησε και εγκλώβισε τον λαό. Και τότε διαστρεφόταν ο ταξικός χαρακτήρας των προβλημάτων σε εθνικά μέσα από τον «ελληνικό δρόμο» για τον σοσιαλισμό. Αυτό που κραυγαλέα απουσιάζει πάντα είναι το θέμα της ταξικής εξουσίας.


Θέσεις για την κρίση και το χρέος όπως να μπουν «όλα τα κόμματα σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας», «εκμετάλλευση» κρατικής περιουσίας, «δίκαιο» φορολογικό σύστημα, πάταξη της φοροδιαφυγής, αναζήτηση άλλων πηγών με μικρό επιτόκιο, συμψηφισμό χρεών με τη δημιουργία κοινοπραξιών, σύναψη νέων συμφωνιών με τους ιμπεριαλιστές της Ρωσίας και Κίνας κλπ δεν είναι παρά οι εφεδρικές και αποδεκτές θέσεις του συστήματος, αρκεί να κρατηθεί ο λαός υπόδουλος. Όσο η κρίση και οι ταξικές αντιθέσεις θα οξύνονται τόσο οι θέσεις αυτές θα προβάλλονται ως σωτήριες για το «έθνος» και το λαό!

Το θέμα είναι τι προτείνει ο καθένας. Διόρθωση του καπιταλισμού ή ανατροπή του;


Η λύση για κάθε αριστερό κόμμα, κίνηση ή άτομο δεν είναι να επιλύσει τεχνικά το θέμα της κρίσης και του χρέους αφήνοντας άθικτη την εξουσία του κεφαλαίου. Μόνη διέξοδος είναι οι αριστερές λύσεις που ξεκινούν από την ποδηγέτηση του κεφαλαίου και την απόκρουση των πολιτικών του και φτάνουν μέχρι την ανατροπή της εξουσίας του και την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού. Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για ταξική εργατική λύση και όχι για απολίτικη ή αταξική.

(*) Με τον ίδιο τίτλο δημοσιεύτηκε και ένα σχόλιο στις 5/12/2011 στο παρόν blog
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εργατική εφημεριδα "ΕΜΠΡΟΣ", τ. Μαρτίου 2011