Ναι, αν δεν τους ανατρέψουμε θα έρθει η «ανάπτυξη»!

Το κείμενο είναι απόσπασμα από άρθρο στην ιστοσελίδα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας

Το ερώτημα γεμάτο απογοήτευση και απορία «μα δεν θα έρθει η ανάπτυξη;» πλανάται όλο και περισσότερο στα χείλη των μικροεπιχειρηματιών, των εργαζομένων, των ανέργων και φυσικά όλων των πολιτών που έχουν υποστεί επί 6 χρόνια τεράστιες απώλειες σε όλους τους τομείς.

Αυτό το ερώτημα αντικατέστησε το προηγούμενο, ποιο αισιόδοξο και συνεχώς διαψευδόμενο «πότε θα έρθει η ανάπτυξη;», που εκφράζονταν συνήθως επιθετικά έναντι των κυβερνήσεων, οι οποίες ζητούσαν συνεχώς νέες θυσίες με αντάλλαγμα την «ανάπτυξη αμέσως μετά από τις θυσίες αυτές»! Ο συνήθης χρόνος που έδιναν, ήταν 1-2 χρόνια, όσο μπορούσε να διαρκέσει ο βίος μιας κυβέρνησης σε καιρούς κρίσης!

Η σημερινή κατάσταση, όπως είναι δεν παράγει στις απλές σκέψεις, κανένα αισιόδοξο μήνυμα για ανάπτυξη. Μετά μάλιστα από το νέο μνημόνιο που προβλέπει κυριολεκτικά ληστρική επίθεση σε κάθε είδους εισοδήματα και δικαιώματα, σε επιχειρήσεις, εργαζόμενους, αγρότες, συνταξιούχους, όλοι υπολογίζουν ότι η αγορά θα «στεγνώσει» κυριολεκτικά.

Η ψυχολογική κατάσταση δε είναι τέτοια, που μόνο προοπτική ανάταξης της οικονομίας και αναστροφή στην ανάπτυξη δεν παράγει.

Τα δεδομένα

Η χώρα και η οικονομία γενικότερα βρίσκονται στο χειρότερο σημείο από τη έναρξη της κρίσης. ΑΕΠ, ανεργία, παραγωγή, παραγωγικότητα, εισοδήματα, φορολογία, χρηματοδότηση, τραπεζική βιωσιμότητα, επιχειρήσεις, έσοδα, Δημόσια Διοίκηση, ψυχολογία όλοι οι δείκτες είναι στο «κόκκινο».

Παράλληλα με αυτά, τα εργασιακά δικαιώματα έχουν σχεδόν καρατομηθεί είτε με νόμο είτε στην πράξη, η αγορά άρχισε να ξεχειλώνει από «απελευθερώσεις» που επιταχύνουν σε πρωτόγνωρους ρυθμούς τη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και της αγοράς σε λίγα χέρια, οι κοινωνικοί και ταξικοί φορείς αντίστασης (συνδικάτα, επαγγελματικές οργανώσεις κ.α.) σε αυτές τις πολιτικές έχουν σχεδόν διαλυθεί και απαξιωθεί με τις παλαιού τύπου ρεφορμιστικές κινήσεις και νέοι κοινωνικοί φορείς δεν έχουν ακόμη εμφανιστεί, ως αντίπαλο δέος της κρίσης και των μέτρων που λαμβάνονται κατά ριπάς.

Το νέο μνημόνιο προβλέπεται να επιδεινώσει όλους σχεδόν τους δείκτες ακόμη περισσότερο. Αποτέλεσμα: «ο πάτος της κρίσης»(!) αν υποτεθεί ότι υπάρχει πάτος με δεδομένες τις διαψεύσεις της ιστορίας των κρίσεων που κατέληγαν ακόμη και σε αιματοχυσίες των λαών.

Θεωρητικά, η κρίση θα μπορούσε να έχει πολύ συντομότερο διάστημα αλλά οι αντιστάσεις στην καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων (κεφαλαίων και ανθρώπινου δυναμικού) για να επέλθουν οι νέες ισορροπίες (διορθώσεις) των παραγόντων της οικονομίας που διαταράχθηκαν με την υπερπαραγωγή και την πτώση του μέσου ποσοστού  κέρδους των κεφαλαίων που τα έκαναν μη βιώσιμα, ανάγκασαν το κράτος σε βίαιες νομοθετικές επεμβάσεις για την διασφάλιση νέων ισορροπιών. Αυτή η παρέμβαση απ’ ο,τι φαίνεται με το νέο μνημόνιο, πηγαίνει πολύ παραπέρα από το αναγκαίο, στην μεγάλη καταστροφή του μικρού και μεσαίου κεφαλαίου και φυσικά των δικαιωμάτων του ανθρώπινου δυναμικού («βαλκανοποίηση» της αξίας της εργατικής δύναμης) ώστε οι όροι αξιοποίησης των επενδύσεων (κεφαλαίου) να είναι άμεσα ευνοϊκοί.

Ενώ δηλαδή θα έπρεπε να έχουμε περάσει από τη φαση της κρίσης και της καταστροφής, στη φάση της ύφεσης και αμέσως μετά στη φάση της αναιμικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης, με αφορμή τις πολιτικές εξελίξεις, πήγαμε πίσω, σε παραπέρα καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων για να μειωθεί η βάση αναφοράς του ποσοστού κέρδους που κάνει τις επενδύσεις όχι μόνο βιώσιμες αλλά και ανταγωνιστικά κερδοφόρες έναντι άλλων περιοχών τις οποίες πιέζουν εμμέσως για παρόμοιες μεταβολές.

Δεν θα ήταν εκτός λογικής αν λέγαμε ότι αυτό το πακέτο συμφωνίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η ΕΕ το παρουσίασε πρώτα στην κυβέρνηση Σαμαρά τον Οκτώβρη – Νοέμβρη του 2014 (ως «οφειλόμενα» μέτρα) πράγμα όμως που οδήγησε σε άτακτη φυγή από την κυβερνητική εξουσία, δεδομένου ότι εκείνη η κυβέρνηση ήταν αδύνατο να το περάσει από τη Βουλή.

Μετά, όπως φαίνεται, επικράτησαν ωριμότερες σκέψεις στους εταίρους, οι οποίοι με τη θετική στάση μερίδας κεφαλαίων από τον ΣΕΒ, έκριναν ότι τέτοιο μνημόνιο μπορούσε να περάσει στο λαό μόνο μια «αριστερή» κυβέρνηση! Παρόμοια περίπτωση ήταν αυτή, πριν 35 χρόνια, όταν η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ πέρασε αβρόχοις ποσί όλες τις πολιτικές της ΕΕ στο όνομα της… αντιπαράθεσης με αυτή! Γνωστά τα «έξω» του κ. Α. Παπανδρέου που σε χρόνο ρεκόρ έγιναν «ναι» το 1981 και τα οποία σε μεγάλο βαθμό προσομοιάζουν με το «όχι» του δημοψηφίσματος που έγινε «ναι» σε δυο μόνο νύχτες!

Το βασικό σενάριο των οικονομικών εξελίξεων

Αυτή η καταβύθιση της οικονομίας και των δικαιωμάτων που βασίζονταν σε προ κρίσης δεδομένα, στο ναδίρ της πτώσης συνδυαζόμενα με το νέο μνημόνιο, παράγει όλως περιέργως, μια εντελώς νέα κατάσταση δεδομένων από αυτή που χαρακτηρίζει τη σημερινή βραχυπρόθεσμη οπτική των πραγμάτων. Η ματιά των οικονομολόγων για μαύρο μέλλον, μάλλον αφορά μια διάρκεια κάποιων μηνών.

Με την προϋπόθεση ότι τα σημερινά κόμματα του «ευρωπαϊκού τόξου», του ΣΥΡΙΖΑ συμπεριλαμβανομένου, θα καταφέρουν να σταθεροποιήσουν τους επόμενους 12 μήνες την πολιτική και οικονομική κατάσταση στο κατώτερο σημείο, δημιουργείται αυτόματα ένα σημείο αναστροφής.

Το σημείο αυτό είναι οι τεράστιες δυνατότητες αποκόμισης μεγάλων και γρήγορων κερδών από κάθε είδους νέα επένδυση, πάνω στο έδαφος μιας νεοφιλελεύθερης αγοράς, με σχεδόν ανύπαρκτα εργασιακά δικαιώματα, με ισοπεδωμένους τους μικρομεσαίους και κυρίως με διασφαλισμένο το μέλλον υπό την «εγγύηση» ή αλλιώς επιβολή σιδερένιου ελέγχου από την ΕΕ, που τους διασφαλίζει ο,τι και αν επενδύσουν.

Είναι νομοτέλεια στον καπιταλισμό, όταν η κρίση ανατρέψει και καταστρέψει την προηγούμενη δομή του συστήματος που οδήγησε στην κρίση υπερπαραγωγής ή αλλιώς κρίση υπερσυσσώρευσης (μη αποδοτικού) κεφαλαίου να ακολουθεί η περίοδος της ύφεσης - σταθεροποίησης και της ανεμικής στην αρχή και γοργής στη συνέχεια νέας καπιταλιστικής ανάπτυξης. Τότε η κοινωνία αναδιαρθρώνεται στα νέα δεδομένα, «ξεχνάει» τα παλιά δικαιώματα και ρίχνεται σε νέες περιπέτειες ανάπτυξης, περνώντας στην επανάληψη του ίδιου κύκλου με διαφορετικά όμως δεδομένα.

Ταυτόχρονα βέβαια το σύστημα μεταρρυθμίζεται και πολλά ελαττώματα της προηγούμενης κατάστασης, όπως π.χ. η φοροδιαφυγή, η διαφθορά της Δημόσιας Διοίκησης, η παραοικονομία κ.α. γίνεται προσπάθεια να περιοριστούν, αν δεν έχουν προλάβει να ενσωματωθούν στο νέο κύκλο ανάπτυξης.

Το δύστυχο είναι ότι στο μεταξύ, με την κρίση, έχουν καταστραφεί περιούσιες, δικαιώματα, κεφάλαια, επενδύσεις. Κάποιες φορές αυτά, στον πλανήτη μας, γίνονται με αιματηρό τρόπο, απεργίες, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, περιφερειακές συγκρούσεις και μεγάλους πολέμους. Τα βλέπουμε ήδη σε άλλα κράτη, στον άμεσο και ευρύ περίγυρό μας και καλό είναι να μη τα υποτιμάμε. Μόνο που όλα αυτά είναι στις γενικές προϋποθέσεις εξόδου από την κρίση, αναλόγως του βάθους και τη όξυνσης βεβαία.

Οι πολιτικές πλευρές

Στην Ελλάδα, το πολιτικό σύστημα, είτε με την επίδραση των εκβιασμών της ΕΕ είτε με την αυτενέργεια τη δική του, φαίνεται ότι αυτοελέγχεται και ελέγχει μέχρι στιγμής τις πολιτικές εξελίξεις. Και παρότι λέγεται ότι είναι κατά των κεντρικών σχεδιασμών της οικονομίας, εκτελεί, ανεξαρτήτως κομμάτων και κυβέρνησης, ένα πολύ συγκεκριμένο κεντρικό σχέδιο διεύθυνσης της οικονομίας, για την αποκατάσταση του οικονομικού συστήματος και των δομών κερδοφορίας και σε συνέχεια της νέας (καπιταλιστικής) ανάπτυξης.

Ποια θα είναι η συνέχεια; Αν όλα εξελιχθούν «ομαλά», σε 12 μήνες είναι πολύ πιθανόν να έχουμε την αναστροφή προς την ανάπτυξη. Το πώς θα γίνει αυτή είναι θέμα συγκρούσεων πολιτικών και ταξικών δυνάμεων, αλλά αυτή φαίνεται θα είναι η πορεία. Παρακινδυνευμένη, βέβαια, η πρόβλεψη αλλά πατάει σε αρκετά πραγματικά δεδομένα.

Όσο για το πολιτικό προσωπικό που θα τη διεκπεραιώσει, αυτό δεν θα μας απασχολήσει και πολύ. Όποιος είναι τυχερός και επιβιώσει πολιτικά της «μεγάλης βουτιάς» στο νέο μνημόνιο, με εκλογές ή "συνθέσεις" και "ανσυνθέσεις", θα καρπωθεί τη «νέα ανάπτυξη», θα ιδιοποιηθεί όλες τις αναγκαστικές θυσίες και θα επαίρεται ότι «αυτός μας έβγαλε από την κρίση» ενώ η αλήθεια είναι ότι ο αφανισμός των μικρομεσαίων και η καρατόμηση των δικαιωμάτων εργαζομένων και συνταξιούχων και ήταν αυτές που έδωσαν τη δυνατότητα στο σύστημα να βγει από την κρίση.

Ο άγνωστος «χ» σε όλες αυτές τις εξελίξεις, είναι μόνο η κοινωνία, οι πολίτες και κυρίως οι πλέον θιγόμενες ομάδες όπως οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι μικροεπιχειρηματίες, οι νέοι, οι αγρότες και οι συνταξιούχοι. Ως πότε θα ανέχονται να είναι τα πρώτα υποζύγια της κρίσης και οι τελευταίοι στις απολαβές κάθε ανάπτυξης;  Γιατί φυσικά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ανάπτυξη με τις παραπάνω προϋποθέσεις, θα στηρίζεται στη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και της αγοράς σε λίγα χέρια. Μια διαδικασία που θα συνεχίσει να κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους, έστω και με τη σχετική έννοια του όρου.